نقد و بررسی رخدادهای خارق العاده پس از رویداد عاشورا با تکیه بر کتاب روضه الشهدا ء ملاحسین کاشفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ایران.

2 دکتری تخصصی گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

3 دکتری تخصصی گروه معارف اسلامی، واحد تهران، دانشگاه امام حسین(ع)، تهران، ایران.

10.22034/ias.2021.271820.1535

چکیده

قیام امام حسین (ع) یکی از رویدادهای مهم تاریخی در سده­ی اول هجری می باشد و تأثیر شگرفی در شکل­ گیری جنبش­ های آزادی خواه و عدالت­ طلب در قلمرو اسلامی داشته است. لذا واقعه­ ی عاشورا همیشه مورد توجه مؤلفان و نویسندگان در طول سده ­های گذشته بوده است. یکی از جلوه ­های رویداد مهم عاشورا، حوادث خارق­العاده ­ای  بود که بعد از شهادت امام حسین‌( ع ) پیش آمد. کتاب روضه ­الشهدا از ملاحسین کاشفی یکی از آثاری است که به واقعه عاشورا پرداخته است. او به حوادث نُه گانه و خارق ­العاده ­ی طبیعی بعد از عاشورا، در کتاب خود پرداخته است. مسئله ­ای که اینجا مطرح می­ گردد میزان صحت و اهمیت این رویدادها است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی با تکیه به منابع کتابخانه ­ای انجام شده است. در این اثر به بررسی اخبار، اسناد و روایاتی پرداخته شده که نویسنده ­ی روضه ­الشهداء به عنوان حوادث خارق­العاده ذکر کرده تا بتواند روایاتی که به­ طور متواتر گزارش شده­ اند و همچنین آن دسته از روایاتی که با اهداف خاصی بیان شده ­اند را مشخص نماید. یافته ­های پژوهش نشان از آن دارد که برخی از موارد مندرج در این کتاب، قابل تأیید و اختصاص به شیعیان نداشته و در میان اهل سنت نیز حالت فراگیر دارد و از طرفی برخی از روایاتی که در این کتاب گزارش شده، در منابع تاریخی نیامده و از جعلیاتی است که کاشفی در کتاب خود آورده است.

اهداف پژوهش:
1. بررسی حوادث خارق ­العاده­ ی طبیعی بعد از واقعه عاشورا در کتاب روضه ­الشهداء ملاحسین کاشفی و میزان انطباق آن­ها با منابع  معتبر شیعه و سنی.
2. بررسی میزان اهمیت حوادث خارق­العاده­ کتاب روضه ­الشهدا در منابع اسلامی.

سوالات پژوهش:
1. حوادث خارق ­العاده طبیعی بعد از عاشورا در کتاب روضه ­الشهدا از ملاحسین کاشفی تا چد حد با منابع معتبر شیعه و سنتی منطبق است؟
2. در منابع اسلامی چه اشاره­ای به حوادث خارق­العاده طبیعی بعد از واقعه عاشورا شده است؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Assessment and Analysis of the Extraordinary Events Following Ashura Based on the Rawdah al-Shuhada Manuscript by Mullah Hussein Kashefi

نویسندگان [English]

  • Hojjat Ebad Askari 1
  • Ardeshir Asad Beigi 2
  • Mohammad Hossein Rajabi Davani 3
1 PhD student, Department of History and Civilization of Islamic Nations, Mashhad Branch, Islamic Azad University of Mashhad, Iran.
2 PhD, Department of History and Civilization of Islamic Nations, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
3 Ph.D. Department of Islamic Studies, Tehran Branch, Imam Hossein (AS) University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The uprising of Imam Hussein (PBUH) is one of the most important historical events in the first century AH and has had a tremendous impact on the formation of freedom-seeking and justice-seeking movements in the Islamic realm. Therefore, the event of Ashura has always been the focus of authors over the past centuries. One of the manifestations of the important event of Ashura was the extraordinary events that took place after the martyrdom of Imam Hussein (PBUH). The book Rawdah al-Shuhada by Mullah Hussein Kashefi is one of the works that deals with the event of Ashura. In his book, he deals with the nine and extraordinary natural events after Ashura. The issue here is the accuracy and significance of these events. The research follows a descriptive and analytical method based on library resources. In this research, an elaboration is accomplished based on the news, documents and narrations of the author of the Rawdah al-Shuhada as the extraordinary events post to Ashura have been spoken of in order to distinguish between the concurrent narrations and also those that have been narrated for special purposes. The findings of the research show that some of the items in this book cannot be verified and assigned to Shiites and are also widespread among Sunnis. On the other hand, a number of the narrations reported in this book have not been included in historical sources and are considered as forgeries that Kashfi has mentioned in his book.

Research aims:
1- A study of extraordinary natural events after the event of Ashura in the book Rawdah al-Shuhada by Mullah Hussein Kashefi and the extent of their conformity with authoritative Shiite and Sunni sources.
2- Investigating the importance of extraordinary events in the book of Rawdah al-Shuhada in Islamic sources.

Research questions:
To what extent does the extraordinary natural events after Ashura in the book Rawdah al-Shuhada by Mullah Hussein Kashefi correspond to authentic Shiite and traditional sources?

2- What is the reference in Islamic sources to the extraordinary natural events after the Ashura event?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ashura
  • Rawdah al-Shuhada
  • Mullah Hossein Kashefi
  • Extraordinary Event

مراجع

ابن اثیر، عزالدین. (بی­تا). اسد الغابه، دار الکتاب العربی، بیروت: لبنان.
ابن اعثم، ابو محمد احمد. (1411). الفتوح، بیروت: دارالاضواء.
ابن اعثم، ابو محمد احمد. (1372). الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفى هروى، تحقیق غلامرضا طباطبائى مجد، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامى.
ابن جوزی، علی. (1407). زاد المسیر، تحقیق  محمد بن عبد الرحمن عبد الله، قم: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی. (1412). الثاقب فی المناقب، تحقیق نبیل رضا علوان، قم: مؤسسة أنصاریان للطباعة والنشر.
ابن شهر آشوب. (1376). مناقب آل ابی طالب، تحقیق لجنة من اساتذه النجف الاشرف، نجف: نشر  مطبعة الحیدریه، النجف الاشرف.
ابن طاوس، رضی ­الدین. (1380).  لهوف، مترجم ابوالحسن میر ابوطالبى‏، قم: انتشارات دلیل ما.
ابن طاوس، رضی ­الدین. (1348). اللهوف على قتلى الطفوف‏، تهران:  انتشارات جهان.
ابن طاوس، رضی ­الدین. (1411). الملاحم والفتن، قم: مؤسسة صاحب الأمر.
ابن عبدالبر. (1412). الاستیعاب، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت: دارالجیل.
ابن عدیم، عمر بن أحمد العقیلی الحلبی. (1408). بغیة الطلب فی تاریخ حلب، تحقیق سهیل زکار ، بیروت: مؤسسة البلاغ، بیروت.
ابن عساکر. (1415). تاریخ مدینه دمشق، بیروت: دارالفکر.
ابن عماد حنبلی، عبدالحی. (بی­تا). شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابن قتیبه. (بی­تا). المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره: دارالمعارف.
 ابن قولویه، جعفر بن محمد. (1356). کامل الزیارات‏، نجف: دارالمرتضویة.
ابن کثیر، عماد الدین. (1408). البدایه و النهایه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن کثیر، عماد الدین. (1412). تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزیع.
ابی مخنف، لوط بن یحی. (1367).  مقتل­الحسین و مصرع اهل بیته و اصحابه فی کربلا، قم: انتشارات شریف الرضی.
اربلى‏، علی بن عیسی. (1421). کشف­الغمة فی معرفة الأئمة، قم: انتشارات رضی.
بحرانی، عبدالله. (1365). عوالم العلوم، تحقیق مدرسه امام مهدی (ع)، قم: انتشارات امیر.
بحرانی، هاشم. (1414). مدینة معاجز الائمه الاثنی عشر و دلائل الحجج على البشر، قم: انتشارات مؤسسة المعارف الإسلامیة.
بغدادی، عبداللطیف. (1419). التحقیق فی الإمامة و شؤونها، عراق: بی­نا.
بغوی، تفسیر البغوی. (بی­تا). تحقیق خالد عبد الرحمن العک، بیروت: دار المعرفة.
بیرجندی، عبداللطیف. (1384). فضائل و مناقب اهل بیت علیهم السلام، تحقیق علی ربانی گازاری، قم: انتشارات نور گستر.
بیهقی، ابو بکر. (بی­تا). السنن الکبری، بیروت: دارالفکر.
تستری، قاضى نورالله. (1909). احقاق الحق و ازهاق الباطل‏، قم: مکتبة مرعشی.
تنکابنی، محمد بن سلیمان. (بی­تا). اکلیل المصائب فی مطائب الاطایب، ترجمه حسین درگاهی،  قم: ناشر عالمه.
 تهرانی، آقا بزرگ. (بی­تا). الذریعه، بیروت: دار الاضواء.
جزایری، نعمت الله. (1427). ریاض­الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، بیروت: مؤسسة التاریخ العربى.
جعفریان، رسول. (1386). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران: نشر علم.
جعفریان، رسول. (1374). ملا حسین واعظ کاشفی و کتاب روضة الشهداء، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، مجله آینه پژوهش ، شماره 33، صص23-10.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله. (بی­تا).  المستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشلی، بی­جا: بی­نا. حلی، ابن نما. (1416). ذوب النضار، تحقیق فارس حسون کریم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
خرسان، محمد مهدی. (1427). المحسن السبط مولود أم سقط، قم: نشر دلیل ما.
خوارزمی، موفق بن احمد. (1423). مقتل الحسین، قم: انتشارات انوار الهدی.
خواند میر، غیاث­ الدین بن همام الدین. (1380). تاریخ حبیب ­السیر. تهران: انتشارات خیام‏.
دعبل خزائی، ابو علی. (1417). دیوان دعبل الخزاعی، تحقیق ضیاء حسین الاعلمی، بیروت:  مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
دینوری، ابو حنیفه احمد بن داوود. (1960). اخبار الطوال، قم: دار احیاء الکتب العربی.
ذهبی، شمس ­الدین. (1407). تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبد الله تدمُری، بیروت: دار الکتاب العربی.
ذهبی، شمس ­الدین. (1413). سیر اعلام النبلاء، تحقیق حسین الاسد، بیروت: موسسه الرساله.
راوندی، قطب ­الدین. (1409). الخرائج و الجرایح، قم: مؤسسه الامام مهدی (ع).
زرندی شافعی. (بی­تا). معارج الوصول إلى معرفة فضل آل الرسول، تحقیق ماجد بن أحمد العطیة ، بی­جا: بی­نا.
زمخشری، محمود بن عمر. (1412). ربیع­الأبرار ونصوص الأخبار، تحقیق عبد الأمیر مهنا، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
سپهر، محمدتقی بن محمدعلی. (1427). ناسخ التواریخ (حیاة الإمام سید الشهداء الحسین( ع)، قم: نشر مَدیَن.
سیوطی، جلال ­الدین. (بی­تا). دُرّ المنثور، بیروت: دارالمعرفه ، بیروت.
شافعی، ابراهیم بن سعدالدین. (1400). فرائد السمطین فی فضائل المرتضى و البتول و السبطین و الأئمة من ذریتهم علیهم السلام‏ ، بیروت: مؤسسة المحمود.
شامی، جمال الدین یوسف. (1420). الدر النظیم فی مناقب الائمه، قم: انتشارات جامعه مدرسین‏.
شبلنجی، مؤمن بن حسن. (بی­تا). نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار صلى الله علیه و آله و سلم‏ ، قم: انتشارات رضی.
طباطبایی میرجهانی، محمد حسن. (بی­تا). کتاب البکاء للحسین علیه السلام، تحقیق حامد فدوی اردستانی، قم:  ناشر نسیم کوثر.
طبری، ابن جریر. (1415). جامع البیان، تحقیق خلیل المیس، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر والتوزیع.
طبری، ابن جریر. (بی­تا). تاریخ الرسل و الملوک. بیروت: مؤسسه الاعلمی.
طبری، احمد بن عبد الله. (1356). ذخائر العقبى، قاهره: مکتبة القدسی.
طریحی، فخرالدین. (1428). المنتخب الطریحی، بیروت: لبنان.
طوسی، محمد بن حسن. (1365). تهذیب الأحکام، تهران: دارلکتب الإسلامیة.
عسقلانی، ابن حجر. (1404).  تهذیب التهذیب، بیروت: دارالفکر.
فتال نیشابوری، محمد بن حسن. (بی­تا). روضه الواعظین، قم: منشورات شریف الرضی.
قاضی طباطبایی، محمدعلی. (1385). تحقیق دربارۀ اولین اربعین حضرت سید الشهداء، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قمی، عباس. (1421). نفس المهموم فی مصیبة سیدنا الحسین المظلوم و یلیه نفثة المصدور فیما یتجدد به حزن العاشور ، نجف: المکتبة الحیدریة.
قمی، عباس. (1381). نفس المهموم، ترجمه ابوالحسن شعرانی (دمع السجوم )، قم: هجرت‏.
قمی، محمد بن الحسن. (1381). العقد النضید والدر الفرید، تحقیق علی أوسط الناطقی، قم: دار الحدیث للطباعة والنشر.
قندوزی، سلیمان بن ابراهیم. (1422). ینابیع المودة لذو القربى‏، قم: انتشارات اسوه.
کاشفی سبزواری، حسین. (1382). روضة الشهداء. قم:  انتشارات نوید اسلام.
کرکی حائری، محمد. (1418). تسلیة المجالس و زینة المجالس‏، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
کورانی عاملی، علی. (1427). جواهر التاریخ، قم: نشر دار الهدی.
مجلسی، محمد باقر. (1382). جلاء العیون‏، قم: انتشارات سرور.
مجلسی، محمد باقر. (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
مسعودی، على بن حسین. (1426). إثبات الوصیة للإمام على بن أبى طالب‏، قم:  ناشر انصاریان‏.
مطهری، مرتضی. (1390). حماسه حسینی، تهران: انتشارات صدرا.
مظفریان، ولی‌الله. (1375). فرهنگ نام‌های گیاهان ایران، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
مفید، محمد بن محمدبن نعمان. (1414).  الاختصاص، علی أکبر الغفاری، بیروت: دارالمفید للطباعة والنشر والتوزیع.
مفید، محمد بن محمدبن نعمان. (1414). الإرشاد، بیروت: دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع
مقرم، عبدالرزاق. (1426). مقتل الحسین علیه السلام، بیروت: مؤسسة الخرسان للمطبوعات‏.
مقریزی، تقی­ الدین. (1420). امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبد الحمید النمیسی، منشورات محمد علی بیضون ، بیروت: دارالکتب العلمیة.
مناوی، زین ­الدین محمد. (1415). فیض­القدیر شرح الجامع الصغیر، تحقیق  تصحیح أحمد عبد السلام،  بیرت: دارالکتب العلمیة.
هیثمی، احمد. (1408). مجمع الزوائد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
هیثمی الملکی، احمد بن حجر. (1385). الصواعق المحرقه فی الرد على اهل البدع والزندقة، بیروت: مکتبة القاهره لصاحبها علی یوسف سلیمان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار