تبیین جایگاه فضاهای میانی بر ارتقای میزان کارایی عملکردی مراکز تجاری شهر قزوین (مطالعه موردی مراکز تجاری البرز، آبادگران و مهستان در شهر قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران.

2 استادیار دانشکده معماری، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران.

10.22034/ias.2021.249524.1366

چکیده

معماری در فضاهای تجاری نقش مهمی در دستیابی به موفقیت احتمالی دارد. کارایی عملکردی در فضاهای داخلی مراکز تجاری از مهمترین معیارهایی است که موفقیت مجموعه ­های تجاری را از منظر اقتصادی تضمین می‌نماید. نحوه توزیع فضاهای داخلی با درنظر گرفتن پیوند میان آن­ ها، از عوامل مؤثر بر ویژگی­های پیکره­بندی فضایی مراکز تجاری و کارایی عملکردی آن­ها می­باشد. هدف از این پژوهش بررسی این مطلب است که در سازمان فضایی مراکز تجاری، فضاهای میانی چگونه می‌توانند سبب ارتقاء کارایی عملکردی مجموعه شوند. جامعه آماری در این پژوهش سه مرکز تجاری در شهر قزوین است که بر مبنای دو متغیر "مکان‌یابی" و "میزان سطح اشغال" فضاهای میانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ابزار سنجش جهت تجزیه و تحلیل عملکرد مراکز تجاری، تکنیک نحوفضا می‌باشد که در این زمینه با بهره‌گیری از نمودارهای توجیهی (گراف­ها)، روابط ریاضی و نرم­افزار نحو فضا (Space Syntax)  به بررسی روابط فضایی پرداخته شده است. راهبرد مورد استفاده در پژوهش، از نوع کمّی خواهد بود. با ارزیابی اطلاعات حاصل شده، الگوی مناسب جهت تعیین جایگاه فضاهای میانی در راستای ارتقاء میزان کارایی عملکردی مراکز تجاری و افزایش ارتباطات اجتماعی کاربران به‌دست آمد. یافته­های پژوهش حاکی از این است که تحقیقات صورت گرفته می­تواند راهنمای مؤثری در روند طراحی مراکز تجاری واقع شده و عوامل کارآمد در راستای تحلیل منطق اجتماعی حاکم بر این مراکز را تبیین گرداند.

اهداف پژوهش:
1. خوانش سازمان فضایی مراکز تجاری منتخب با تکیه بر جایگاه فضای میانی در شهر قزوین بر اساس تکنیک نحو فضا.
2. تبیین الگویی بهینه در راستای چگونگی قرارگیری فضاهای میانی در مراکز تجاری در جهت ارتقاء کارایی عملکردی مجموعه.

سوالات پژوهش:
1. فضای میانی به عنوان یکی از عناصر اصلی در ساختار کالبدی- فضایی مراکز تجاری چگونه می­تواند بر ارتقای کارایی عملکردی آن تاثیرگذار باشد؟
2. با در نظر گرفتن دو شاخص "سطح اشغال" و "مکان یابی" فضای میانی در مراکز تجاری، کدام الگوی فضاهی میانی، کارایی عملکردی مناسب تری را خلق می کند؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Position of Mid-Spaces in Improving the Functional Efficiency of Commercial Centers in Qazvin (Case study of Alborz, Abadgaran and Mahestan Commercial Centers in Qazvin)

نویسندگان [English]

  • Sima Ghorbani Kashkooli 1
  • Majid Shahbazi 2
  • Hooman Soobouti 2
1 PhD Student of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Zanjan Branch, Islamic Azad University of Zanjan, Iran.
2 Assistant Professor of Faculty of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Zanjan Branch, Islamic Azad University of Zanjan, Iran.
چکیده [English]

Architecture in commercial spaces plays an imperative role in potential success. Functional efficiency in the interior spaces of commercial centers is one of the most important criteria that guarantee the success of commercial complexes from an economic point of view. The distribution of interior spaces, taking into account the relationship between them, is one of the factors affecting the spatial configuration characteristics of commercial centers and their functional efficiency. The purpose of this study is to investigate how space organization of commercial centers, intermediate spaces can improve the functional efficiency of the complex. The statistical population in this study is three commercial centers in Qazvin, which have been studied based on two variables "location" and "occupancy rate" of mid-spaces. The measurement tool for analyzing the performance of commercial centers is the spatial syntax technique. In this field, spatial relations have been studied by using graphs, mathematical relations and space syntax software. The strategy used in the research will be quantitative. By evaluating the obtained information, a suitable model was obtained to determine the position of the mid-spaces in order to improve the functional efficiency of commercial centers and increase the social communication of users. Findings of the research indicate that the research can be an effective guide in the process of designing business centers and explain the effective factors in order to analyze the social logic governing these centers.

Research aims:
Reading the space organization of selected commercial centers based on the position of the mid-space in the city of Qazvin based on the space syntax technique.
Explaining the optimal model in terms of how the mid-spaces in commercial centers are located in order to improve the functional efficiency of the complex.

Research questions:
How can the element of mid-space as one of the main elements in the physical-spatial structure of commercial centers affect the improvement of its functional efficiency?
Considering the two indicators of "occupancy level" and "location" of mid-space in commercial centers, which mid-space pattern creates a more appropriate functional efficiency?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Business Center Architecture
  • Mid-Space
  • Functional Efficiency
  • Space layout
  • Qazvin City

مراجع

ابطحی، سید حسین و مهروژان، آرمن. (1372). اصول برنامه ­ریزی و کنترل پروژه، تهران: نشر قومس.
اصلانیان، یاشار؛ ذبیحی، حسین و رهبری ‌منش، کمال. (1399). "ساختارشناسی مفهوم رضایت مندی مسکن با رویکرد فلسفه پدیدارشناسی (نمونه موردی: خانه قاجار، شیخ‌الاسلام و چند مجتمع مسکونی در زنجان)"، نشریه مطالعات هنر اسلامی، شماره37، صص. 18-1.
الکساندر، کریستوفر و چرمایوف، سرچ. (1371). عرصه­ های زندگی جمعی و خصوصی، ترجمه منوچهر مزینی، تهران: دانشگاه تهران.
ای ین بنتلی، آلن الکک؛ پال مورین، سو مکگین و گرام، اسمیت. (1390). محیط ­های پاسخ ده (کتاب راهنمای طراحان)، ترجمه مصطفی بهزادفر، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
بازایی، محمد؛  قاسمی سیچانی، مریم؛ شجاعی، علیرضا و مداحی، مهدی. (1399). "خوانش نحوی تداوم و تغییر در پیکره‌بندی فضایی خانه‌های بومی شیراز، از عهد زندیه تا کنون با استفاده از داده‌های کمی نرم افزار Ucl Depth Map"، نشریه مطالعات هنر اسلامی، شماره 37، صص. 20-1.
بلیلان اصل، لیدا. (1390). "نقش فضای بینابینی در هویت ­بخشی به گستره فضایی بافت‌‌‌‌های تاریخی ایران"، مجله هویت شهر، شماره8، صص. 24-8.
بلیلان اصل، لیدا و ستارزاده، داریوش. (1394). "جایگاه فضای بینابین در سازماندهی فضایی عناصر معماری و شهری در ایران (مطالعه موردی شهر تبریز). "مجله علمی پژوهشی علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 33، صص. 53-34.
پیوسته گر، یعقوب؛ حیدری، علی اکبر و کیایی، مریم. (1396). "بررسی نقش حیاط در ارتقای راندمان عملکردی مساجد"، نشریه هنرهای زیبا، شماره 3، صص. 99-89.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت­نامه دهخدا، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
راپوپورت، آموس. (1392). انسان­ شناسی مسکن، ترجمه خسرو افضلیان، تهران: انتشارات کتابکده کسری.
علوی‌زاده، سیده الهام؛ اسلامی، سید غلامرضا و حبیب، فرح. (1397). "تبیین الگوی شبه فرکتال در ساختار زمینه‌محور بازارهای سنتی ایران"، نشریه مطالعات هنر اسلامی، شماره 29، صص. 31-1.
کیایی، مریم؛ پیوسته­ گر، یعقوب و حیدری، علی اکبر. (1396)."جایگاه پایه ­ای ایوان در ارتقای راندمان عملکردی در مساجد"، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، شماره 14، صص. 82-68.
مسعودی­ نژاد، رضا. (1395). "مطالعه تطبیقی بازار تجاری و بازار اجتماعی با نگاهی معطوف به بازارهای تاریخی دزفول و شوشتر به عنوان بازار تجاری"، نشریه مطالعات معماری ایرانی، شماره 10، صص. 95-73.
معماریان، غلامحسین. (1381). "نحو فضای معماری"، فصلنامه صفه، ش ۳۵، صص. 96-74.
Amorim, L. (1993). The Sector’s Paradigm: Understanding Modern Functionalism and its Effects in Configuring Domestic Space, in Proceeding of the 1" International Space Syntax Symposium, London: University College London, Apr., pp. 1-14.
Bajunid. A. (2014). Cul-de-sac Courtyard Physical Environment Evaluation Toolkit (CPEET), in Procardia - Social and Behavioral Sciences, No.153, pp. 148–158.
Hillier, B. (1984). The Social Logic of Space, 1st Edn, Cambridge: Cambridge University Press.
Hillier, B. (1985). What Do We Mean by Building Function. Bartlett School of Architecture and Planning, University College London.
Hillier, B. & H. Graham. (1987). Ideas Are in Things: An Application of the Space Syntax Methods to Discovering House Genotypes, in Environment and Planning B: Planning and Design, No.14 (1), pp. 363–385.
Hillier, B & J. Hanson. (1987). The Space Syntax Settlement ", in Arch. & Comport / Arch. Behav, Vol. 3, No. 3, pp. 217-231.
Hillier, B. (1993). Architecture as Theory: Specifically, Architectural Knowledge ", in Harv. Archit. Rev, No. 9, pp. 8-27.
Hillier, B. (2007). Space is the Machine: A Configurationally Theory of Architecture, 1st Edn, Cambridge: Cambridge University Press.
Khan. N. "Analyzing Patient flow: Reviewing Literature to Understand the Contribution of Space Syntax to Improve Operational Efficiency in Healthcare.
Manum, B. (2009). A- graph complementary software for axial-line analysis. In: proceedings of the 7th international spaces syntax symposium, Sweden, 070, pp. 1-9.
Mustafa, F. Ali & Ahmad Sanusi, A. (2010). Spatial-Functional Analysis of Kurdish Courtyard Houses in Erbil City", in American J. of Engineering and Applied Sciences, No.3 (3), pp. 560-568.
Peponis. J.; Zimring, C. & Choi, Y.K. (1990). Finding the Building in Way finding", in Environment and Behavior, 22, pp. 555-590.
Zako, R. (2006). The power of the veil: gender inequality in the domestic setting of traditional courtyard houses. In: Courtyard Housing: Past, Present, and Future, Individual Chapters, edited by Edward, B., Sibley, M., Hakmi, M. & land, P.(Eds), PP. 65-75. New York: Taylor & Francis Group.
Zimmerman, P. (2008). Liminal Spaces in architecture: Threshold and Translation Master of thesis in architecture, University of Tenesee Knoxville.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار