تحلیل مقایسه‌ای پیکره‌ی مسجد شیخ لطف‌اللّه در اصفهان با مسجد سلطان احمد در استانبول (برمبنای رویکرد کالبد محور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنراسلامی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دکتری تخصصی، استادیار گروه ارتباط تصویری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دکتری تخصصی، دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

10.22034/ias.2021.302844.1708

چکیده

مسجد نمایی از هنر است؛ در این بنا  نه تنها مذهب و هنر با یکدیگر تلاقی پیدا می‌کنند بلکه مهم­ترین نماد هنر اسلامی و خصوصیات متمایز آن نمودار می­ شود. ارتباط پیکره‌ی مسجدها با هندسه و نقش و نگار کاربردی در آن­ها، انسجام و نماد یگانگی خالق یکتا در بافت فیزیکی آن ها یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد هویتی روحانی و قدسی است. ایران و امپراطوری عثمانی در دوران صفویه به دلیل تفاوت‌های مذهبی، رقابت‌های سیاسی و تأثیر اروپا بر هر دو کشور از ارتباطات جدید و اثرات فرهنگی و هنری نزدیکی برخوردار بودند. نحوه کاربرد مفاهیم و اجزاء معماری به همراه بررسی شیوه‌های معماری هر منطقه و موقعیت جغرافیایی، رابطه‌ی پیکره‌ها و فضاها با یکدیگر و موقعیت پیکره‌های ساختمانی مسجد و رابطه‌ی آن­ها با یکدیگر اهمیت زیادی دارد. شناخت خصوصیات معماری صفویه و عثمانی با مطالعه‌ی مسجدهای شیخ لطف‌اللّه و سلطان‌احمد (به ­عنوان مطالعه‌ی پژوهشی) در این پژوهش انجام می­ شود. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ­ای انجام شده است. یافته ­های پژوهش حاکی از این است که علی‌رغم رمز و راز و نقش و نگارهای کل ساختمان در بناهای اسلامی و تفاوت موجود بین هر دو مسجد باز هم با نمایشی از هماهنگی و تزئینات زیادی روبرو می‌شویم بنابراین فرم و شکل ورای هر تزئین در راستای ارزش‌ها و مفاهیم اسلامی و بیان‌گر یگانگی و اتحاد هستند.

اهداف پژوهش:
1. بررسی رابطه کالبد مساجد با ویژگی­ های هندسی آن ­ها در جهت احیای هویت اصیل معماری اسلامی.
2. بررسی هندسه به ­کار برده شده در عناصر کالبدی و نقوش دو مسجد شیخ لطف الله و مسجد سلطان احمد.

سؤالات پژوهش:
1. چه تفاوت­ ها و شباهت­ هایی از نظر عناصر کالبدی و ارتباط آن ­ها با یکدیگر در دوو مسجد شیخ لطف ­الله و سلطان احمد وجود دارد؟
2. چه ویژگی­ های هندسی در عناصر کالبدی و نقوش مسجد شیخ لطف ­الله و مسجد سلطان احمد وجود دارد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Overall Body of Sheikh Lotfollah Mosque in Isfahan with Sultan Ahmad Mosque in Istanbul (based on a Body Analysis Approach)

نویسندگان [English]

  • Ali Rezza Haj Vaziri 1
  • Parnaz Godarz Parvari 2
  • Esmail Bani Ardalan 3
1 P.H. D. Student in Comparative and Analytical History of Islamic Art, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran,
2 P.H.D., Assistant Professor of Video Communication Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Ph.D., Associate Professor of Art Research Department, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The mosque is a manifestation of the arts, in which not only does religion meet with art, but it also has the most important manifestations of Islamic art and its distinctive features. The body connection of the mosques to the geometry and motifs used in them, the unity and manifestation of the oneness of the unique Creator in the physical body texture, is one of the essential factors in the formation of spiritual identity and sacred culture. Iran and the Ottoman Empire in the Safavid era, due to differences in religion, political rivalries, and European influence in both countries saw new relations and cultural and artistic influences became tight. Understanding the structural features of the architecture of the Safavid and Ottoman era, studying the mosques of Sheikh Lotfollah and Sultan Ahmad (as a case study) and how to apply the concepts and elements of architecture, as well as considering the architectural practices of the region and geographical location, the relationship of the bodies and spaces to each other and the positioning of the mosque building bodies and their relation to each other is also important. The present research is accomplished via descriptive and analytical methods and relying on library resources. The findings of the research indicate that despite the mystery and patterns of the whole building in Islamic buildings and the difference between the two mosques, we still encounter a display of harmony and many decorations. Therefore, the form and procedure behind each decoration are in line with Islamic values and concepts and express unity and accord.

Research aims:
1. Investigating the relationship between the body of mosques and their geometric features in order to revive the original identity of Islamic architecture.
2. Studying the geometry used in the physical elements and designs of the two mosques of Sheikh Lotfollah and Sultan Ahmad Mosque.

Research questions:
1. What are the differences and similarities in terms of physical elements and their relationship with each other in the two mosques of Sheikh Lotfollah and Sultan Ahmad?
2. What geometric features are visiable in the physical elements and designs of Sheikh Lotfollah Mosque and Sultan Ahmad Mosque?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sheikh Lotfollah Mosque
  • Sultan Ahmad Mosque
  • Architecture

مراجع

Alipour, A., & Pournasir, T. (2015). The Reasons of Entrance Axis Change of Religious Blankenberg, D. (2015). Prayer Area of Blue Mosque, Duke University Press.
Buildings in Isfahan: A Case Study in Sheykh Lotfollah Mosque. European Online Journal of Natural and Social Sciences: Proceedings, 3(3), pp. 714-721.
De Shelia, S. B., & Jonathan, M. B. (1995). The art and architecture of islami (1250-1800), Yale University Press.
Esmi A., & Saremi, H. (2014). Mysticism and Its Impact on Safavid Dynasty Architecture (Mosque of Sheikh Lotfollah in Isfahan). Research Journal of Environmental and Earth Sciences, 6(1), pp. 333–339.
Evren, E., Çakır, Z., Mintaş, H., Ceylan, HM, Sav, M., Tuzer, M., & Meral, D. (2012). Archeogeophysical Studies in Sultan Ahmet Mosque. Restorasyon Yıllığı Dergisi, 4, pp. 99-112.
Freely, J. (2011). A history of Ottoman architecture. Istanbul, Turkey. Published by: Wit Press.
Guralp, A. (1999). The Sultan Ahmet Mosque Restoration Works Between 1988-1990, Wit Press.
Jahanshahi, S. (2015). The collection of mosque patterns with light hierarchy approach to perception space of architecture (Case Study: Ganjalikhan Mosque and Sheikh Lotfollah Mosque). Journal of Scientific Research and Development, 2(2), pp. 174-180.
Karimi, N., Abouei, R., & Heydari, D. (2017). The Role of Sheikh Lotfollah Mosque’s Buttresses in Prevention of its Thrust and Reasons for its Recent Re-thrust. International Journal of Applied Arts Studies (IJAPAS), 2(1).
Khajeh Ahmad Attari, A., & Sadeghi, A. (2018). Immortality of Symbolic Forms in Ornaments of Jaame Abbasi Mosque (Shah Mosque) in Isfahsn and Sultan Ahmed Mosque in Istanbul, 9(35), pp. 37-61.
Lu, P. J., & Steinhardt, P. J. (2007). Decagonal and quasi-crystalline tilings in medieval Islamic architecture. science, 315(5815), pp. 1106-1110.
Moradi, S. H., &d Moradi, M. H. (2016). Manifestation of Religious Beliefs in Iranian and Ottoman Architecture, Sheikh Lotfollah Mosque Isfahan (981-998A.H/1602-1619 A.D.) and the Suleymaniyeh Mosque in Istanbul (929-936A.H/1550-1557 A.D.). 8(30), pp.199-225.
Sobuti, H., & Ebdaei, H. (2016). Investigating Tiling Decorations Of safavid Period, A Case Study Sheikh Lotfollah Mosque Of Isfahan. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6, pp. 624-630.
Tronchin, F. C. (2011). Sultan Ahmet Mosque Viewed from Hagia Sophia, Memphis, Tenn.: Art Department, Rhodes College.
Ünver, R.  (2014). The Spectacle of Legitimacy: The Dome-Closing Ceremony of the Sultan Ahmed Mosque. Muqarnas Online, 33(1), pp. 253-344.
Watson, O. (2004). Ceramics from Islamic Lands. London: Thames & Hudson.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار