تحلیل مقایسه‌ای پیکره‌ی مسجد شیخ لطف‌اللّه در اصفهان با مسجد سلطان احمد در استانبول (برمبنای رویکرد کالبد محور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنراسلامی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد یار گروه ارتباط تصویری ،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

10.22034/ias.2021.302844.1708

چکیده

مسجد نمایی از هنر است؛ در این بنا  نه تنها مذهب و هنر با یکدیگر تلاقی پیدا می‌کنند بلکه مهم­ترین نماد هنر اسلامی و خصوصیات متمایز آن نمودار می­شود. ارتباط پیکره‌ی مسجدها با هندسه و نقش و نگار کاربردی در آن­ها، انسجام و نماد یگانگی خالق یکتا در بافت فیزیکی آن­ها یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد هویتی روحانی و قدسی است. ایران و امپراطوری عثمانی در دوران صفویه به دلیل تفاوت‌های مذهبی، رقابت‌های سیاسی و تأثیر اروپا بر هر دو کشور از ارتباطات جدید و اثرات فرهنگی و هنری نزدیکی برخوردار بودند. نحوه کاربرد مفاهیم و اجزاء معماری به همراه بررسی شیوه‌های معماری هر منطقه و موقعیت جغرافیایی، رابطه‌ی پیکره‌ها و فضاها با یکدیگر و موقعیت پیکره‌های ساختمانی مسجد و رابطه‌ی آن­ها با یکدیگر اهمیت زیادی دارد. شناخت خصوصیات معماری صفویه و عثمانی با مطالعه‌ی مسجدهای شیخ لطف‌اللّه و سلطان‌احمد (به­عنوان مطالعه‌ی پژوهشی) در این پژوهش انجام می­شود. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه­ای انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که علی‌رغم رمز و راز و نقش و نگارهای کل ساختمان در بناهای اسلامی و تفاوت موجود بین هر دو مسجد باز هم با نمایشی از هماهنگی و تزئینات زیادی روبرو می‌شویم بنابراین فرم و شکل ورای هر تزئین در راستای ارزش‌ها و مفاهیم اسلامی و بیان‌گر یگانگی و اتحاد هستند.
اهداف پژوهش:

 بررسی رابطه کالبد مساجد با ویژگی­های هندسی آن­ها در جهت احیای هویت اصیل معماری اسلامی.
بررسی هندسه به­کار برده شده در عناصر کالبدی و نقوش دو مسجد شیخ لطف الله و مسجد سلطان احمد.

سؤالات پژوهش:

چه تفاوت­ها و شباهت­هایی از نظر عناصر کالبدی و ارتباط آن­ها با یکدیگر در دوو مسجد شیخ لطف­الله و سلطان احمد وجود دارد؟
چه ویژگی­های هندسی در عناصر کالبدی و نقوش مسجد شیخ لطف­الله و مسجد سلطان احمد وجود دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative analysis of the body of Sheikh Lotfollah Mosque in Isfahan with Sultan Ahmad Mosque in Istanbul (based on the body-centered approach)

نویسندگان [English]

  • Alireza Haj Vaziri 1
  • Parnaz Godarzparvari 2
  • Esmail Bani Ardalan 3
1 PhD Student in Comparative and Analytical History of Islamic Art, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran,
2 Assistant Professor of Visual Communication, Tehran Central Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Art Research Department, University of Arts, Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • geometry of motifs
  • mosque
  • Safavid architecture
  • Ottoman architecture
  • body approach
Alipour, A., and Pournasir, T. (2015). The Reasons of Entrance Axis Change of Religious Blankenberg, D. (2015). Prayer Area of Blue Mosque, Duke University Press.
Buildings in Isfahan: A Case Study in Sheykh Lotfollah Mosque. European Online Journal of Natural and Social Sciences: Proceedings, 3(3), 714-721.
De Shelia, S. B., and Jonathan, M. B. (1995). The art and architecture of islami (1250-1800), Yale University Press.
Esmi A., and Saremi, H. (2014). Mysticism and Its Impact on Safavid Dynasty Architecture (Mosque of Sheikh Lotfollah in Isfahan). Research Journal of Environmental and Earth Sciences, 6(1), 333–339.
Evren, E., Çakır, Z., Mintaş, H., Ceylan, HM, Sav, M., Tuzer, M., & Meral, D. (2012). Archeogeophysical Studies in Sultan Ahmet Mosque. Restorasyon Yıllığı Dergisi, 4, 99-112.
Freely, J. (2011). A history of Ottoman architecture. Istanbul, Turkey. Published by: Wit Press.
Guralp, A. (1999). The Sultan Ahmet Mosque Restoration Works Between 1988-1990, Wit Press.
Jahanshahi, S. (2015). The collection of mosque patterns with light hierarchy approach to perception space of architecture (Case Study: Ganjalikhan Mosque and Sheikh Lotfollah Mosque). Journal of Scientific Research and Development2(2), 174-180.
Karimi, N., Abouei, R., & Heydari, D. (2017). The Role of Sheikh Lotfollah Mosque’s Buttresses in Prevention of its Thrust and Reasons for its Recent Re-thrust. International Journal of Applied Arts Studies (IJAPAS)2(1).
Khajeh Ahmad Attari, A., and Sadeghi, A. (2018). Immortality of Symbolic Forms in Ornaments of Jaame Abbasi Mosque (Shah Mosque) in Isfahsn and Sultan Ahmed Mosque in Istanbul, 9(35), 37-61.
Lu, P. J., & Steinhardt, P. J. (2007). Decagonal and quasi-crystalline tilings in medieval Islamic architecture. science315(5815), 1106-1110.
Moradi, S. H., and Moradi, M. H. (2016). Manifestation of Religious Beliefs in Iranian and Ottoman Architecture, Sheikh Lotfollah Mosque Isfahan (981-998A.H/1602-1619 A.D.) and the Suleymaniyeh Mosque in Istanbul (929-936A.H/1550-1557 A.D.). 8(30), 199-225.
Sobuti, H., and Ebdaei, H. (2016). Investigating Tiling Decorations Of safavid Period, A Case Study Sheikh Lotfollah Mosque Of Isfahan. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6, 624-630.
Tronchin, F. C. (2011). Sultan Ahmet Mosque Viewed from Hagia Sophia, Memphis, Tenn.: Art Department, Rhodes College.
Ünver, R.  (2014). The Spectacle of Legitimacy: The Dome-Closing Ceremony of the Sultan Ahmed Mosque. Muqarnas Online, 33(1), 253-344.
Watson, O. (2004). Ceramics from Islamic Lands. London: Thames & Hudson.