تحلیل نقش نمادین گل و مرغ به روش اسطوره شناسی زیلبر و با مصداق های هنری دورره صفویه تا قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه هنر، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

2 گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

3 گروه هنر ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/ias.2021.307383.1743

چکیده

ذات هنرهای اسلامی و به تبع آن نقاشی اسلامی- ایرانی است که گل و مرغ، قسمت کوچکی از آن به حساب می­آید. این ویژگی مشتق شده از جهان­بینی و ایدلولوژی دین اسلام بوده و منشاء خلاقیت هنری آن دارای یک نظام پیش متنی بازنمودی است. روایت گل و مرغ با روش آیکونولوژی پانوفسکی قابل تحلیل بود. امّا در اینجا با نقش­مایه­ای مواجهیم که واضحاً به یک داستان یا واقعه‌ی خاص نمی‌پردازد. بنابراین تحلیل محتوای اثر در این گام باید به شکلی روشمند و نظام‌مند انجام شود. در این نوشتار شیوه‌ای از به­کارگیری روش اسطوره­شناسی ژیلبر دوران مد نظر نگارنده است. ذات هنرهای اسلامی و به تبع آن نقاشی اسلامی- ایرانی که گل و مرغ قسمت کوچکی از آن به حساب می­آید. که مشتق شده از جهان­بینی و ایدلولوژی دین اسلام بوده و منشاء خلاقیت هنری آن دارای یک نظام پیش­متنی بازنمودی است. و ریشه­های آن را می­توان در کهن الگوها، اساطیر و ادبیات عارفانه- عاشقانه ایران جست. در مواجهه مکرر پرنده و درخت چرخه­ای را بنیان می‌نهند که پیوسته می‌آفریند و تعالی می‌دهد. در پس هر دیدار پرنده و درخت، قوه یا نیرویی نهفته است که به آفرینشی نو منجر می‌شود. پس، مضمون کهن الگوی پرنده و درخت همانا "آفرینش نو" است.
اهداف پژوهش:
1.بررسی تحلیل نقش نمادین گل و مرغ به روش اسطوره شناسی ژیلبر.
2.بررسی نقش نمادین گل و مرغ در دوره صفویه تا قاجار.
سؤالات پژوهش:
1.نقش نمادین گل و مرغ به روش اسطوره شناسی ژیلبر چگونه است؟
2.نقش نمادین گل و مرغ در دوره صفویه تا قاجار چگونه است؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Symbolic Motif of Gol-va-Morgh According to Gilbert's Mythological Method and with Artistic Samples from the Safavid to Qajar Periods

نویسندگان [English]

  • Salar Hasanzadeh 1
  • Esmail Bani Ardalan 2
  • Iraj Dadashi 3
1 Department of Art Philosophy, Shahroud Branch, Islamic Azad University, Shahroud, Iran
2 Department of Art Research, University of Arts, Tehran, Iran
3 Department of Art, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The essence of Islamic arts is painting and the motif of Gol-va Morgh (flower and the bird) plays a small part in the realm of Iranian-Islamic arts and crafts. This feature is derived from the worldview and ideology of Islam and the origin of its artistic creativity has a pre-textual system of representation. The story of the Gol-va Morgh can be analyzed with the method of Panofsky's iconology. Nonetheless, here we are faced with a theme that does not evidently deal with a specific story or event. Therefore, in this step, the analysis of the content of the work should be completed in a methodical and systematic manner, thus, in the present article, Gilbert Doran's mythology method is applied by the author. The findings of the research indicate that the roots of Gol-va Morgh can be found in archetypes, mythology and mystical-romantic literature of Iran. In the repeated encounter of the Gol-va Morgh, a cycle that continuously creates and elevates can be distinguished. In every presence of this motif, a power or force that leads to a new creation is identified; subsequently, the archetypal theme of the Gol-va Morgh is the phenomenon of "new creation".
Research objectives:

Scrutinizing the symbolic motif of Gol-va Morgh according to Gilbert's mythology.
Examining the symbolic role of Gol-va Morgh in the Safavid to Qajar period.

Research questions:

How is the symbolic motif of Gol-va Morgh presented according to Gilbert's mythology?
How is the motif of Gol-va Morgh presented in the art of the Safavid to Qajar periods?

کلیدواژه‌ها [English]

  • narration
  • motif of Gol-va Morgh
  • mythology
  • Safavid and Qajar eras

مراجع

بنی­مسنی، عبدالله. (1391). نقد آراء داوکینز در باب وجود خدا با تاکید بر اندیشه­های شهید مطهری، قزوین: دانشگاه بین­المللی امام خمینی (ره).
جهانبخش، هانا؛ شیخی نارانی، هانیه. (1395). «پژوهشی پیرامون گل و مرغ و کاربرد آن در هنرهای سنتی ایران (دوره زندیه و قاجاریه)»، فصلنامه تاریخ نو، شماره 16.
دومزیل، ژرژ. (1383). بررسی اسطوره در اساطیر ایرانی و هندی. ترجمه شیرین مختاریان و مهدی باقی. تهران: نشر قصه.
دومزیل، ژرژ. (1383). سرنوشت جنگجو . ترجمه شیرین مختاریان و مهدی باقی، تهران: نشر قصه.
دومزیل، ژرژ. (1383). سرنوشت شهریار، ترجمه شیرین مختاریان و مهدی باقی، تهران: نشر قصه.
زیباکلام، صادق؛ اتفاق، فرشته. (1388). هاشمی بدون روتوش، تهران: انتشارات روزنه.
شهدادی، جهانگیر. (1384). گل و مرغ(دریچه ای بر زیباشناسی ایرانی)، تهران: خورشید.
شیخ، شجاعی؛ مرتضوی­نیا، عباس. (1397). «نقد استدلال­های داوکینز در نفی خدا»، مجله معرفت کلامی، سال نهم ش اول.
عوض­پور، بهروز. (1396). رساله­ای در باب گل و مرغ، تهران: کتاب­آرایی ایرانی.
عوض­پور، بهروز. (1395). رساله­ای در باب اسطوره کاوی. تهران: مؤسسه کتاب­آرایی ایرانی.
کوکبی، مرتضی؛ مصطفوی، اسماعیل،  (1392). نظریه میمتیک یا تکامل فرهنگی و رابطه آن با علم و اطلاعات و دانش­شناسی، ش2.
کنبای، شیلا. (1382). نقاشی ایرانی، ترجمه مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر.
نامورمطلق، بهمن؛ عوض­پور، بهروز. (1394). اسطوره و اسطوره­شناسی در نزد ماکس مولر، تبریز: موغام.
نجفى کاشف­الغطاء، مهدى. (بی­تا). مورد الأنام، چاپ 1، نجف: مؤسسه کاشف­الغطاء.
نجفى، محمدحسن. (1404). جواهر الکلام، چاپ 7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محیطی اردکانی. محمد علی. (1392). پیشینه رابطه علم و دین در اسلام و غرب، معرفت، ش188، صص42-29.
موسوی، سید محمود؛ سموعی، نفیسه . (1392). اخلاق در اسارت ژن­ها، پژوهش­نامه اخلاق، ش21.
موسوی، سید محمود؛ سموعی، نفیسه. (1392). الحاد در نقاب تکامل گرایی، قبستان، ش18،152-136.   

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار