بازنمایی قهرمان شرقی به مثابۀ "دیگری" برون فرهنگی بر اساس نظریۀ رولان بارت (مطالعه ی موردی انیمیشن علاءالدین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای پژوهش هنر. دانشکده ی هنر. دانشگاه الزهرا. تهران. ایران

2 دانشیار و عضو هیات علمی گروه ارتباط تصویری، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

10.22034/ias.2021.307281.1756

چکیده

در گفتمان شرق­شناسی، آنچه رسانه­ی غربی از خود و دیگری ارائه می­دهد برساختی است که تحت تأثیر جایگاه مؤلف شکل گرفته است. در این گفتمان، غرب، با دست­آویزی به تصویری که از شرق بازنمایی می­کند دربارۀ آن تولید دانش کرده و بدین ترتیب برتری خود بر دیگری را مشروعیت می­بخشد. این نوشتار می­کوشد ریشه­های بازنمایی شرق در رسانه­های غربی را با بررسی انیمیشن علاءالدین ساخت کمپانی والت دیزنی، در گفتمان شرق­شناسانه بازجوید. کمپانی دیزنی با به تصویر کشیدن ملل مختلف در آثار خود، پنجره­ای از فرهنگ­های نا آشنا را به روی کودکان گشود که در پی آن شناخت کودکان از جهان و از فرهنگ­های بیگانه، با تعریفی که این شرکت در آثارش ارائه داده شکل می­گیرد. پژوهش با تکیه بر نظریۀ بازنمایی استوارت هال و با استفاده از رویکرد نشانه­شناسی رولان بارت در رمزگان پنجگانه به تحلیل اثر انتخابی می­پردازد. براساس این رویکرد سعی داریم به این پرسش پاسخ دهیم که مشرق زمین در انیمیشن مورد نظر چگونه بازنمایی شده؟ نتیجۀ این بررسی­ها بیانگر این است که اگر چه اثر مورد بحث از ارزش­های هنری، ادبی و تکنیکی برخوردار است اما در بر دارندۀ نگاه طرفمند مؤلف است که می­تواند موجب شکل­گیری تصور دور از حقیقت مخاطب، از فرهنگ شرق گردد.
اهداف پژوهش:
1.کشف چگونگی تبیین قدرت در غرب، به واسطۀ بازنمایی­های رسانه­ای با بررسی موردی انیمیشن علاءالدین.
2.واکاوی نقش استراتژی­های بازنمایی رسانه­ای، و کشف دلالت­های ضمنی تأثیرگذار در ایجاد برساخت شرق از منظر غرب با بررسی موردی انیمیشن علاءالدین.
سؤالات پژوهش:
1.شرق، به­مثابه دیگری فرهنگی از دید مؤلف غربی در انیمیشن علاءالدین چگونه بازنمایی شده است؟
2.مناسبات گفتمان غرب و دیگری چگونه در انیمیشن علاءالدین تبیین می­گردد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Aladdin Animation based on Roland Barthes’ Theory: The Representation of the Oriental Hero as the Extracultural “Other”

نویسندگان [English]

  • Neda Tavallaie 1
  • Fahimeh Daneshgar 2
1 Phd candidate of Art Research, Art Faculty , Alzahra University .Tehran .Iran
2 Associated Professor, Department of Graphic Design, Art Faculty, Alzahra University ,Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aladdin Animation
  • Representation
  • Roland Barthes’ Semiotics
احمدی، بابک. (1382). حقیقت و زیبایی درس های فلسفه هنر، تهران: نشر مرکز.
اسمارت، بری. (1385). میشل فوکو، مترجم لیلا جو افشانی؛ حسن چاوشیان، تهران: کتاب آمه.
انیمیشن علاءالدین، کمپانی سازنده والت دیزنی. (1992). محصول ایلات متحده آمریکا.
بارت، رولان. (1394). اس/ زد، مترجم سپیده شکری­پور، تهران: انتشارات افراز.
بشیریه، حسین. (1379). نظریه­های فرهنگ در قرن بیستم، تهران: مؤسسه فرهنگی آینده پویان.
جعفری مقدم، طاهره؛ فلاحی، منیژه و فرخزاد، ملک محمد. (1398). «استعاره­های توصیفی و بصری در اشعار نیما یوشیج و مهدی اخوان ثالث (با رویکرد انتقادی فرکلاف)»، نشریه علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 35.
خانیکی، هادی؛ ابوی، سمانه. (1393). «بازنمایی جواندر سینمای عامه پسند: مقایسه تطبیقی دو دوره اصلاحات و اصول­گرایی»، فصل­نامه جامعه­شناسی تاریخی، شماره2.
چندلر، دنیل. (1386). مبانی نشانه­شناسی، مترجم مهدی پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر.
سجودی، فرزان. (1393). نشانه­شناسی کاربردی، تهران: نشر علم.
سجودی، فرزان. (1396). نشانه­شناسی فرهنگی، تهران: نشر علم.
سعید، ادوارد. (1394). شرق­شناسی، مترجم لطفعلی خنجی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
شدل، آندره؛ کوکتو، ژان و میکل، آندره. (1388). جهان هزار و یک شب، مترجم جلال ستاری، تهران: نشر مرکز.
صادقی قهساره، رضوان؛ ترک لادانی، صفورا. (1394). «بازنمایی مسلمانان و اسطوره­های صهیونیستی در فیلم "جنگ جهانی زد" بر مبنای نشانه­شناسی رولان بارت»، فصلنامه عصر آدینه، شماره17.
عباس­زاده، محسن. (1390). «برساختگی شرق روایت خلق دیگری از رهگذر بازنمایی»، فصلنامه رهیافت­های سیاسی و بین­المللی، شماره25.
عظیمی فرد، فاطمه. (1392). فرهنگ توصیفی نشانه­شناسی، تهران: انتشارات علمی.
گیویان، عبدالله؛ سروری زرگر، محمد. (1388). «بازنمایی ایران در سینمای هالیوود»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره 8.
مهدی­زاده، سید محمد. (1387). رسانه­ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.
نامور مطلق، بهمن. (1394). درآمدی بر بینامتنیت نظریه­ها و کاربردها، تهران: نشر سخن.
هال، استوارت. (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، مترجم محمود متحد، تهران: نشر آگه.
یورگنسن، ماریان؛ فیلیپس، لوئیز. (1398). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، مترجم هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
Hall, S. (2003). Representation: Cultural Representation & Signifying Practice, London: sage.
Shaheen,   J. (1993). Aladdin Animated Racis m, Cineaste Publishers, USA.