غربت و چله نشینی عارفان با تاکید بر ویژگی های بصری چله خانه های عارفان اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

10.22034/ias.2021.270432.1522

چکیده

بحث غربت انسان در عرفان، مبحث مهمی است. مهم‌ترین مشکل انسان عارف، دور شدن از وطن اصلی است و همت او برای بازگشت به دوران وصال مضمون تمام کتاب‌های عرفانی است. عارف به دلیل اعتقاداتی که دارد نمی‌تواند همانند سایر مردم زندگی کند؛ ازاین‌رو، غالباً به گوشه‌نشینی و کناره‌گیری از مردم روی می‌آورد. با توجه به این که غربت دارای انواع مختلف است و در مثنوی غربت عارف به اشکال مختلف مانند غربت در دنیا، غربت روح در جهان مادی، غربت در میان اهل ظاهر اشاره شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. در این پژوهش به بررسی غربت در میان اهل ظاهر از دیدگاه مولوی پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مولوی به‌عنوان عارفی وارسته، زندگی عرفای بزرگ را در گوشه‌نشینی و خلوت بیان نموده و حضور در جمع عوام را آفتی برای سلوک می‌داند؛ زیرا غالباً عامه و اهل ظاهر درکی از کنش‌های عارف ندارند؛ علاوه بر این که به قضاوت نادرست می‌نشینند، صحبت آن‌ها نیز برای عارف بی‌فایده و گاه مضر است؛ بنابراین خلوت‌گزینی و سفرکردن و دورشدن از مردم راهکار مناسبی برای پوشش‌دادن این غربت است. در این میان چله خانه‌ها با ساختار بصری خاص خود محیطی امن برای چله‌نشینی عارفان مسلمان هستند.
اهداف پژوهش:

بررسی اهمیت غربت و چله‌نشینی عارفان با توجه بر مثنوی مولوی.
بررسی ویژگی‌های بصری چله‌خانه‌های عارفان اسلامی.

سؤالات پژوهش:

غربت و چله‌نشینی چه اهمیتی در زندگی عارفان دارد؟
چله‌خانه‌های عارفان اسلامی دارای چه ویژگی‌های بصری است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nomadism and homelessness with emphasis on the visual features of Islamic mystics' homes

نویسندگان [English]

  • Solmaz Razzaghzadeh Shabestari 1
  • Reza Heydarinoori 2
  • Malekmohamad Farokhzad 2
1 PhD student in Persian Language and Literature, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
چکیده [English]

The issue of human homelessness is an important issue in mysticism. The most important problem of the mystic man is to move away from the original homeland, and his effort to return to the era of carpentry is the subject of all mystical books. Because of his beliefs, Aref cannot live like other people, so he often turns away from people. Considering that there are different types of homelessness and in Masnavi the mystic homelessness in different forms such as homelessness in the world, homelessness of the soul in the material world, homelessness among the apparent in this study examines homelessness among the apparent from Rumi's point of view. . This study shows that Rumi, as a pious mystic, describes the life of the great mystics in seclusion and solitude and considers the presence of the common people as a plague for conduct because often the public and the apparent do not understand the actions of the mystic and in addition When they make wrong judgments, their speech is also useless and sometimes harmful for the mystic, so solitude and traveling and away from people is a good way to cover this homelessness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rumi
  • Aref
  • homelessness
  • solitude
  • people of appearance
ابن‌عربی. محی‌الدین. (1383). فتوحات مکیّه. مترجم: محمّد خواجوی. تهران: مولی.
استعلامی. محمّد. (1393). شرح مثنوی معنوی. تهران: سخن.
افلاطون. (بی‌تا). دورۀ آثار افلاطون. ترجمه: محمد حسن لطفی. تهران: خوارزمی.
ـــــــــــــــــ. (1384). جمهور. ترجمه: فؤاد روحانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
افلاکی. شمس‌الدّین احمد. (1363). مناقب‌العارفین. تصحیح: تحسین یازیچی. تهران: دنیای کتاب.
العثمانی. ابوعلی الحسن‌بن‌احمد. (1361). ترجمۀ رسالۀ قشیریه. تصحیح: بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی.
انصاری. خواجه عبدالله. (1357). صد میدان. تهران: طهوری.
بیگدلی، حامد؛ باقری، محمد و اسدی، فرخ. (1397). «بررسی نقش خلوت در معماری خانه‌های سنتی». معماری شناسی، ش4، ص12-1.
پورنامداریان. تقی. (1380). در سایۀ آفتاب. تهران: سخن.
حافظ، شمس‌الدین محمد. (1391). دیوان اشعار. تهران: نیک انجام.
حقیق‌نژاد، شبنم؛ معقولی، نادیا و حقایق، مهدی. (1397). «شناسایی کارکردهای معناگرایانه تزئینات گچ‌بری چله خانه بایزد بسطامی». نگره، ش47، ص129-111.
خلیلی. حسین. (1382). مبانی فلسفه عشق. قم: بوستان کتاب.
زرین‌کوب، عبدالحسین. ((1396). جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.
زهروند، سعید. (1392). «غربت اندیشی صوفیانه و بازتاب آن در شعر فارسی». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). دوره پیاپی25. شماره دوم.
سبزواری. ملاهادی. (1392). شرح مثنوی. به‌کوشش مصطفی بروجردی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سجادی. جعفر. (1393). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
شهیدی. جعفر. (1386). شرح مثنوی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مولوی، جلال‌الدّین محمّد. (1388). مثنوی معنوی مولوی. تصحیح: رینولد نیکلسون. تهران: راستین.
نراقی. ملا احمد. (1378). معراج السعاده. تهران: امین و رشیدی.
نوربخش. جواد. (1372). فرهنگ نوربخش. اصطلاحات تصوف. تهران: خانقاه نعمت اللهی.
همایی جلال‌الدّین. (1393). مولوی‌نامه. تهران: زوّار.