خوانش شخصیت زنان در شاهنامه عامیانه 948ه.ق/1540م مکتب تبریز 2 با روش پانفسکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری هنر، گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران

2 استاد، گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران.ایران.

3 استاد ،گروه پژوهش هنر،دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

10.22034/ias.2022.322875.1844

چکیده

جایگاه زنان در دوره­های مختلف تحت تأثیر تحولات جامعه­ای که در آن زندگی می­کنند، قرار دارد.  با بررسی کتاب­های به‌تصویر‌کشیده خارج از دربار می­توان به مطالعۀ وضعیت آنها در ادوار مختلف پرداخت. شاهنامه یکی از کتب قابل توجه شاهان صفوی بوده که بارها به تصویر درآمده است. این تحقیق با روش توصیفی -تحلیلی و با بهره­گیری از منابع اسنادی انجام‌شده بررسی جایگاه زن در شاهنامه 948ه.ق/1540م انجام شده است. در این راستا، به تفسیر و نقش زنان در نگارگری این شاهنامه با اتخاذ رویکرد آیکونولوژی و آیکونوگرافی پرداخته می­شود. نتایج تحقیق حاکی از این است که زنان دربار در دوره صفوی، شاهنامه و نگارگری همواره مورد توجه بوده­اند و  نکات مشترک زیادی بین آن­ها دیده می­شود. در تمامی این نگاره­ها فقط از زنان درباری یا شاهزاده­ها یاد شده است و از زنان کوچه و بازار خبری نیست؛ بنابراین زن­ها  به‌واسطه خردمندی، سیاستمداری و  نیکوکاری­شان در شاهنامه مطرح شده­اند. از طرفی در تاریخ دوره صفوی همه زن­ها به طبقه اجتماعی بالایی  تعلق دارند. در ارتباط بین متن و تصویر، نگارگر در تصویرگری در مواردی براساس ذوق و سلیقه خود عمل کرده ­است. همچنین، مشخص شد که درون­مایه­های تصویری در نگارگری این شاهنامه به عوامل زیادی مانند تحولات جامعه صفوی، جایگاه زن در آن دوره، نگاه فردوسی به زن و سنت نگارگری ایرانی و.... بستگی دارد که در پروسه معنایابی این نگاره­ها، باید به متون دیگری رجوع و ارتباط­ها را مشخص کرد.
اهداف پژوهش
1. واکاوی نقش و جایگاه زن در نگارگری شاهنامه عامیانه دورۀ صفوی؛
2. بررسی نقش و جایگاه زن در دورۀ صفوی و نگارگری مکتب دوم تبریز.
سؤالات پژوهش
1. نگارگر شاهنامه عامیانه از چه الگوهایی برای نشان دادن جایگاه تصویر زنان براساس نظریه پانوفسکی استفاده کرده است؟
2. نقش و جایگاه زنان در دورۀ صفوی، با نگاه فردوسی و نگارگری مکتب تبریز چه شباهت­ها و تفاوت­هایی دارد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reading the personality of women in the popular Shahnameh 1540th Tabriz 2 school with Panofsky method

نویسندگان [English]

  • Elahe Moravej 1
  • Fatemeh Kateb 2
  • Ashrafosadat Mousavilar 3
1 Ph.D. Student, Art Research, , Department of Art Research, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran
2 Professor , Department of Art Research, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Art Research, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahnameh
  • Safavid
  • Woman
  • Panofsky
مطالعات هنر اسلامی
دوره 18، شماره 44
اسفند 1400
صفحه 408-427

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار