سیاست های فرهنگی، هنری و تجاری قالی ایرانی دوران قاجاریه (1329تا 1344)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم ارتباطات، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 (نویسنده مسئول)، عضو هیات علمی دانشگاه سوره، تهران، ایران

3 استاد مشاور، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در دوران قاجاریه پس از اینکه آرامش نسبی در زمان پادشاهی فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار برقرار شد، بستری برای تولید فرش های نفیس ایرانی مهیا شد. در این عصر سیاحان اروپایی توجه تاجران و مردم اروپا و آمریکا را به فرش دستباف ایران جلب کردند. در اواسط قرن 19م/13ق تحولی در تولید قالی ایرانی در جهت تامین بازار جهانی رخ داد و شرکت‌های خارجی به سرمایه‌گذاری در تولید و تجارت قالی ایران علاقه‌مند شدند. در پی این تحولات بود که برخی از کشورهایی که در صنعت فرش دستباف دارای مزیت بودند به فکر توسعه این صنعت افتاده و به عرصه رقابت در تجارت بین المللی آن وارد شدند. این رقابت در بازار جهانی بعد از جنگ بین الملل اول شدت یافت و همواره تولید کنندگان بزرگ فرش در تصاحب بازارهای جهانی به خصوص بازار اروپا و آمریکا در رقابت با یکدیگر قرار داشتند.
    با مطالعه اخبار، مطالب و تبلیغات رسانه‌ای در ادوار گذشته متوجه می‌شویم در دوره قاجاریه به ویژه در دوره احمدشاه و محمدعلی شاه صدور فرش ایران در مقایسه با کشورهای رقیب نسبتا چشمگیر و رو به افزایش بوده است. مروری بر مطبوعات این زمان موید آن است که بخشی از مطبوعات اقدام به معرفی و کمک به رفع مشکلات پیش روی قالی ایران کرده‌اند. نگاه حاکمیتی و موضوعاتی که روزنامه نگاران آن دوره بر آن صحه می‌گذاشتند قابل تأمل است. به همین دلیل در این پژوهش مساله این است که محتوای تبلیغات، اخبار و فرایند ارایه این تبلیغات و گزارش‌ها به چه نحوی بوده است و اینکه موضوعات مطرح و مورد بحث و احیانا راهکارهای پیش روی در آن دوره چگونه بوده تا بتوان با استفاده از آن اطلاعات نسبت به تدوین یک برنامه راهبردی چه در حوزه رسانه و چه در حوزه اجرایی پیرامون قالی کشور اقدام کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural, Artistic and Commercial Policies of Iranian Rug in Qajar Era

نویسندگان [English]

  • Azar Rasouli 1
  • Omid Ali Masoodi 2
  • Ali Delavar 3
1 .............
2 Supervisor
3 Advisor
چکیده [English]

During the Qajar era, after establishing a relative calm during the reign of Fath Ali Shah and Nasir al-Din Shah Qajar, the headstock was made for the production of exquisite Persian rugs. In this era, European travelers attracted the attention of businessmen and people of Europe and the United States to Iran's handmade rug. In the mid-19th C.E. / 13th A.H. centuries, an evolution in the production of Persian rugs for the supply of the world market occurred and foreign companies were interested in investing in Iran's rug production and trade. Following these developments, some of the countries that had the advantage of handmade carpet industry were thinking of developing this industry and entering into the field of competition in international trade. This competition grew in the global market since the First International War, and large carpet manufacturers have always been competing to takeover global markets, especially the European and American markets. The countries of China, India and Turkey were among the most important rivals of Iran, which in the last years of the Qajar era were able to increase their share of the international carpet market.
    By studying news, content and media ads over the past times, we notice that during the Qajar era, especially during Ahmad Shah and Mohammad Ali Shah, the issuance of Iranian carpet was relatively high compared to the rival countries. A review of the press of this time has confirmed that part of the press has been introducing and helping to overcome the problems facing Iran's rug. The sovereign look and the issues that journalists of that period endorsed is notable. That's why the problem in this research is that, how has been the content of ads, news and the process of presenting these ads and reports and that how were the issues raised and discussed, and perhaps the strategies ahead in that era, so by using that information can codify a strategic plan in the field of media as well as in the field of executive work of the country's rug.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • Rug
  • Qajar
  • Art
  • Iranian
کتاب­ها:
آدمیت، فریدون (1362)، امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
آلفونس، تره زال (1361)، یادداشت‌های ژنرال در سفر به ایران (سال‌های ۱۷۸۰-۱۸۱۲ م)، عباس اقبال، تهران:  فرهنگ.
آمارهای سر هوتوم شیندلر، ژنرال ارتش ایران، ج دوم، به نقل از کرزن.
اجلالی، فرزام (1373)، بنیان حکومت قاجار، نظام سیاسی ایلی و دیوانسالاری مدرن، تهران: نی.
پولاک، یاکوب ادوارد (1368)، سفرنامه پولاک، ایران و ایرانیان، کیکاووس جهانداری، تهران: تهران خوارزمی.
جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی (1384)، تهران: اختران.
دانشنامه بریتانیکا (1910)، چاپ یازدهم.
دوبد، بارون (1371)، سفرنامه لرستان و خوزستان، محمد حسین آریا، تهران: علمی و فرهنگی.
رزاقی، ابراهیم (1368)، اقتصاد ایران، دوم، تهران: نی.
زولوتارف، ژنرال آ.م (بی تا)، مقاله ایران، ایران و قضیه‌ی ایران، ج 3.
سعادت نوری، حسین (بی تا)، زندگانی حاج میرزا آقاسی، تهران: وحید.
سفرنامه شاردن، ج 4 ، شوالیه شاردن ، ترجمه اقبال یغمایی.
سفرنامه لایارد (1376)، مهراب امیری، تهران: انزان.
سیف، احمد (1373)، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
عظیمی، حسین (1374)، مدارهای توسعه ‌نیافتگی در اقتصاد ایران، چهارم، تهران: نی.
عیسوی، چارلز (1362)،  تاریخ اقتصادی ایران قاجاریه، یعقوب آژند، تهران: گستره.
عیسوی، چارلز (1369)، تاریخ اقتصادی ایران عصر قاجار: 1332-1215 ق، یعقوب آژند، دوم، تهران: گستره.
فریزر، جیمز بیلی (1364)، سفرنامه فریزر، منوچهر امیری، تهران: توس.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون) (1372)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، دوم، تهران: مرکز.
کرزن، جرج.ن (1362)، ایران و قضیه ی ایران، ج 1، تهران: علمی و فرهنگی.
کرمانی، مجدالاسلام (1363)، تاریخ انحطاط مجلس، به نقل از مقدمه دوره روزنامه های شرف و شرافت، تهران: یساولی.
لمبتون،  آن کترین سواینفورد (1339)، مالک و زارع در ایران، منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و کتاب.
مدودف، کلنل ا.ی. (1909)، سن پطرزبورگ.
معتضد، خسرو (1366)، حاج امین‌الضرب و تاریخ تجارت و سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران، تهران: جانزاد.
مهدوی، هوشنگ (1355)، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران: امیر کبیر.
مهمید، محمد علی (1361)، پژوهشی در تاریخ دیپلماسی ایران قبل از هخامنشیان تا پایان قاجاریه، تهران: میترا.
ناطق، هما (1358)، مصیبت وبا و بلای حکومت، تهران: گستره.
نواب طهرانی، میرزا مهدی (1376)، دستور الاعقاب، تصحیح سید علی آل داوود، تهران: تاریخ ایران.
واتسن، رابرت گرانت (1340)، تاریخ قاجار، عباسقلی آذری.
یار شاطر، احسان (1384)، تاریخ و هنر فرشبافی در ایران، ر.لعلی خمسه، تهران: نیلوفر.
 
منابع سایت:
سایت موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.