بررسی تطبیقی گلیم‌ بافت‌هایمعاصر و کهن شهر اردبیل از لحاظ طرح، رنگ و بافت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 استادیار دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

3 مدرس دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.

چکیده

 گلیم‌بافی از هنرهای اصیل ایرانی است که ریشه در فرهنگ و باورهای قومی داشته و وسیله‌ای جهت شناسایی افکار و انتقال آداب و رسوم منطقه‌ای محسوب می‌گردد. از جمله مناطق فعال در این حوزه، شهر اردبیل می‌باشد که از دیرباز علاوه بر تولید گلیم، محل دادو ستد شاهسون‌های ترک تبار نیز بوده است که بافته‌های خود را در آن-جا به فروش می‌رساندند. از این‌رو منطقه مذکور در گلیم‌بافی جایگاه ویژه‌ای داشته است. در گلیم‌های قدیمی اردبیل، شاهد رنگ‌بندی بسیار تیره‌، طرح‌های سنتی و اصیل و بافته‌هایی چاکدار بوده‌ایم. در قیاس این بافته‌ها  با نمونه‌های امروزین آن‌چه‌که نظر را به خود جلب می‌نماید تفاوت‌های فاحشی است که در برخی پارامترهای ذکر شده به‌وجود آمده است. در نمونه‌های نوین بیشترین تغییر در رنگ‌بندی مشهود است که رنگ‌های ملایم جایگزین رنگ‌های سیر کهن گشته‌اند. در درجه بعدی تغییر در شیوه بافت می‌باشد. در گذشته کثرت بافته‌های چاکدار نسبت به شیوه قایق بافت را شاهد بوده‌ایم ولی امروزه جای این دو تکنیک تعویض گردیده است. از لحاظ نوع طرح کم‌ترین میزان تغییر را می‌توان یافت که این تغییرات در روش‌های ترکیب‌بندی آن‌ها صورت پذیرفته است. پژوهش حاضر که به‌صورت کیفی انجام یافته با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی نمونه‌های کهن و نوین را مورد مطالعه قرار داده است که نتیجه آن مشخص کننده نوع تحولات می‌باشد.  هر‌چند که تغییرات مذکور در جهت نزدیکی به اهداف مشتریان و علی‌الخصوص مشتریان خارجی و در نتیجه کسب درآمد بیشتر از جانب تولیدکنندگان بوده است اما کیفیت بافته‌های جدید در نظر گرفته نشده و علاوه بر از دست دادن حالت سنتی قدیمی، کیفیت بافته‌ها نیز بسیار کاهش یافته است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Examination of contemporary and ancient Kilim weavings of Ardabil region regarding design, color and weaving

نویسندگان [English]

  • ... ... 1
  • ... ... 2
  • ... .. 3
1 ...
2 ....
3 ...
چکیده [English]

Kilim weaving is of Iranian original art that roots in racial cultures and beliefs and is considered as a means to recognize thoughts and deliver reginal customs . Of the regions active in this field is Ardabil that since the past besides producing kilim was also a place of trade for Turkish Shahsavan that sold their weavings. Therefore, the mentioned region had a special place in kilim weaving. In Ardabil old kilims, we observed dark colors, traditional designs and slashed weavings. In comparing these weavings with the present samples, what attract attention are those differences emerged in the mentioned parameters. In new samples, the highest change is seen in coloring that light colors replaced the old dark colors. In lower rank, there exists change in weaving method. In the past, we observed diversity of slashed weavings in comparison to the method of ghayegh weaving, but today these two techniques are exchanged. Regarding the type of design, the least rate of change could be found that these changes have been made in their methods of combination. The present research that has been conducted by qualitative method used descriptive-analytic method and by comparative approach  has examined ancient and new samples which results show the kind of changes. Though the mentioned changes were in order to reach the customers goals specially foreign ones and as a result earn more money by producers, but the quality of new weavings are not considered and besides losing old traditional state, the quality of weavings has been decreased a lot.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kilim
  • design
  • color
  • weaving
  • Ardabil
کتاب
-بافته‌چی، محمدحسن(1364)، نگاهی به ورنی، مسند، گلیم و جاجیم در آذربایجان‌شرقی. تهیه شده در اداره طرح و بودجه، سازمان صنایع دستی ایران.
-پرهام، سیروس(1371)، دست‌بافته‌های عشایری و روستایی فارس، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
-تاشکیران، ام.نوردن(1391)، مطالعه مفاهیم نمادین نقش‌مایه‌ها بر روی گلیم، مترجمین: مهدیه سلیمی بنی و محمد افروغ، کتاب ماه هنر، شماره 172، صص 94- 102.
-جزایری، زهرا(1370)، شناخت گلیم، چاپ اول، تهران: سروش.
-جوان‌دوست، موسی(بی‌تا)، ورنی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردش‌گری استان اردبیل.
-دادور، ابوالقاسم و مومنیان، حمید رضا(1385)، عوامل موثر بر شکل‌گیری و پیدایش نقوش گلیم قشقایی، فصلنامه گلجام، شماره دو، صص 47- 63.
-قاسمی، مریم(1383)، نقش و رنگ دست‌بافته‌های طالش، سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان گیلان.
-موسی زاده، جعفر(1387)، بررسی و شناخت انواع مختلف نقوش گلیم نمین(عنبران). پایان‌نامه کارشناسی رشته صنایع‌دستی. تبریز: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-میزبان، هاجر(1382)، بررسی نقوش ورنی های عشایر شاهسون آذربایجان و اردبیل، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
-هال، آلستر و ویووسکا، جوزه لوجیک(1377)، گلیم، ترجمه شیرین همایون‌فر و نیلوفر الفت شایان. تهران: کارنگ.
-هال، آلستر و بارنارد، نیکلاس(1375)، گلیم‌های ایرانی، ترجمه کرامت‌اله افسر، چاپ اول، نشر فرهنگ‌سرا(یساولی).
-یاوری، حسین(1392)، شناخت گلیم و گلیم‌مانندهای ایران، چاپ دوم، تهران: سیمای‌دانش.
انگلیسی
-Hariss, jenifer(1993), 5000 years of textiles, british museumpress.
-Tanavoli, parviz(1985), shahsavan Iranian rugs and textiles. new York: Rizzoli.