جایگاه ساختار نحوی در پرداخت مضامین عرفانی در مثنوی (با تاکید بر نسخه مصور موزه هنروالترز در بالتیمو آمریکا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد همدان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، همدان، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد همدان ، دانشگاه آزاد اسلامی ،همدان، ایران

3 گروه زبان و ادبیات فارسی ،واحد همدان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، همدان ، ایران

10.22034/ias.2021.271352.1527

چکیده

هدف در این تحقیق، بررسی ساختارهای نحوی در سه دفتر اول مثنوی است که با روش جمع­آوری کتابخانه­ای و روش توصیفی و تحلیلی به این نتایج دست یافته است: مولانا به­عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاعران، نقش برجسته­ای در امر جمله­سازی و واژه سازی دارد. گاه با ترکیب واژۀ بسیط با یک پسوند و پیشوند، گاه با ترکیب آن با یک واژۀ دیگر، گاه با ساخت واژه به تبعیت از ساخت واژه در زبان عربی و گاه با باستان­گرایی و هنجارگریزی هنر خود را به رخ می­کشد. عمده ساختارهای نحوی شعر مثنوی مولانا در زمینۀ نوآوری در کاربرد واژگان و نبود باستان­گرایی است که با تغییرات نحوی، سبک علمی، ادبی و خطابی که در بلاغت به­کار می­رود؛ هویدا می­شود و همچنین علم معانی، بیان و بدیع نیز آشکار می­کند. مولانا در اشعار خود از دستور و نحو به حوزۀ کارکردهای بلیغ و فصیح روی آورده است و حال، مقام مخاطب و موضوع سبب شده است که اقسام کلام از ظاهر دستوری خود عدول کند و به کارکرد بلاغت جمله و کلام بیفزاید. همجنین مضامین عرفانی در قالب نگاره‌ها در نسخه مصور مثنوی معنوی نمود بارزی دارد.
اهداف پژوهش:

بررسی ساختارهای نحوی در سه دفتر اول مثنوی معنوی.
بررسی مضامین عرفانی در نسخه مصور مثنوی معنوی در موزه هنر والترز.

سؤالات پژوهش:

ساختارهای نحوی در سه دفتر اول مثنوی معنوی چگونه است؟
مضامین عرفانی در نسخه مصور مثنوی معنوی در موزه هنر والترز چگونه بازتاب یافته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The place of syntactic structure in the payment of mystical themes in Masnavi (with emphasis on the illustrated version of the Art and Art Museum in Baltimo, USA)

نویسندگان [English]

  • Esmaeil Sadeghi 1
  • Shahrooz Jamali 2
  • Morteza Razaghpour 3
1 Department of Persian Language and Literature, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran
3 Department of Persian Language and Literature, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to study the syntactic structures in the first three books of Masnavi, which has achieved these results through library collection and descriptive and analytical methods: Rumi as one of the greatest poets, a prominent role in the matter It has sentence-making and word-building. Sometimes by combining a simple word with a suffix and prefix, sometimes by combining it with another word, sometimes by making a word following the construction of a word in Arabic, and sometimes by archeology and norm-breaking, his art manifests itself. The main syntactic structures of Rumi's Masnavi poetry are in the field of innovation in the use of words and the absence of archeology, which is used in rhetoric with the syntactic changes, scientific, literary style and rhetoric; It also reveals the science of semantics, expression and novelty. In his poems, Rumi has turned from grammar and grammar to the field of eloquent and eloquent functions, and now, the position of the addressee and the subject has caused the types of words to deviate from their grammatical appearance and add to the rhetorical function of sentences and words.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structure
  • syntax
  • rhetoric
  • spiritual Masnavi
  • the first three books
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. (1414). لسان‌العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر، بیروت.
تقوی‌، نصرالله‌. (1371). هنجار گفتار. تهران‌: نو.
تفتازانی، مسعود. (بی‌تا). مختر المعانی فی تلخیص المفتاح، قم: مصطفوی.
......................... (بی‌تا). شرح‌ المختصر، به‌ کوشش‌ عبدالمتعال‌ صعیدی‌، قم‌،: کتابفروشی‌ کتبی ‌نجفی.‌
راغب اصفهانى، حسین. (1412). مفردات ألفاظ القرآن. سوریه: دارالعلم.
زبیدى، سید محمد مرتضى حسینى. (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
رجایی، محمدخلیل. (1340). معالم‌البلاغه. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
جارم، على. (1387). البلاغة الواضحة، البیان و المعانی و البدیع للمدارس الثانویة، چاپ 4، تهران: موسسة الصادق (ع).
جلیلی جشن‌آبادی، صغری. (1396). «بررسی کارکرد بلاغی گزاره‌های انشایی، بیرجند». همایش ملی پژوهش‌های زبان.
خزانه‌دارلو و قاسمی، محمد علی و علیرضا. (1395). «گزاره‌های انشایی در نفثه المصدور»، فنون ادبی، ش3، صص103-118.
خطیب‌ قزوینی‌، محمد. (1405). الایضاح‌ فی‌ علوم‌ البلاغة، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمنعم‌ خفاجی‌، بیروت‌.
دقیق العاملی، معین. (1432). دروس فی البلاغه، قم: مرکز المصطفی العالی.
سعدى ابو جیب. (1408). القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، دمشق: دارالفکر.
شمسیا، سیروس. (1386). معانی. چ2، تهران، میترا.
........................، (1376). معانی و بیان. چاپ چهارم. تهران: انتشارات فردوس.
صفی‌پوری‌، عبدالکریم. (بی‌تا). منتهی‌‌الارب‌. تهران: سنایی‌.
عبدالرحمان، محمود. (بی‌تا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی‌جا: بی‌نا.
عسکرى، حسن. (بی‌تا). الصناعتین، الکتابة و الشعر، 1جلد، مکتبة العصریة - بیروت – لبنان.
فراهیدى، خلیل. (1410). کتاب العین، 8 جلد، قم : نشر هجرت.
فیومى، احمد. (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، در یک جلد، منشورات دار الرضی، قم.
قاسم، محمد احمد. (بی‌تا). علوم البلاغة، البدیع و البیان و المعانی. 1جلد، طرابلس – لیبى: مؤسسة الحدیثة للکتاب.
قرشى، سید على‌اکبر. (1412). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
قلی‌پور گیلانی، مسلم. (1389). تلخیص جواهرالبلاغه، قم: انتشارات قدس.
مراغى، احمدمصطفى. (بی‌تا). علوم البلاغة، البیان و المعانی و البدیع، 1جلد، چاپ 4، بیروت: دارالکتب العلمیه.
مطلوب، احمد. (بی‌تا). معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، 1جلد، مکتبة لبنان ناشرون: بیروت – لبنان.
...................... (بی‌تا). أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعانی، 1جلد، کویت: وکاله المطبوعات.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1373). مثنوى معنوى. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات تهران.
نشاط، محمود. (1342). زیب‌ سخن‌ یا علم‌ بدیع‌ پارسی‌، تهران: علمی‌.
هاشمى، احمد. (1381). جواهرالبلاغة، 1جلد، چاپ 4، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
..................... (1960). جواهرالبلاغه. مصر: مکتبه التجاریه الکبری.
همایی، جلال‌الدین. (1370). یادداشت‌های علامه جلال‌الدین همایی درباره معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: نشر هما.
.............................‌. (1370). معانی‌ و بیان‌، به‌ کوشش‌ ماهدخت‌ بانو همایی‌، تهران: هما‌.
.............................. (1361). فنون‌ بلاغت‌ و صناعات‌ ادبی‌، تهران: هما‌.