کارکرد نمادین رنگ‌ در فضاسازی انیمیشن‌های مذهبی ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد انیمیشن، دانشگاه سوره تهران، ایران، تهران

10.22034/ias.2020.251623.1377

چکیده

رنگ‌ها در تمدن‌های گوناگون دارای ارزش‌ها و کارکردهای گوناگونی اعم از روانی، فلسفی، آئینی، مذهبی و غیره هستند. رنگ‌ها می‌توانند حامل پیام‌های گوناگون آشکار یا ضمنی بوده و بر احساس، ارتباطات، تفکر، اندیشه، و رفتارهای شخصی یا گروهی تأثیرگذار باشند. ایران‌زمین با قدمتی کهن در بافتار سنتی و یا مدرن خود از وجوه و ویژگی‌های رنگ در همه زمینه‌های زیستی و داشته‌های فرهنگی، هنری و مذهبی‌اش بهره برده است. رنگ‌ها همواره هویتی آشکار یا پنهان داشته‌اند که به تناسب اعتقاد ایرانیان مورداستفاده قرار گرفته‌اند. در قرآن و احادیث و روایات حتی به لحاظ فیزیولوژیک بارها به خواص اثربخش رنگ‌ها اشاره شده است. سواد رسانه‌‌ای و آگاهی مخاطبان به‌خصوص در سال‌های اخیر فیلم‌سازان و تولیدکنندگان هنر صنعت رسانه انیمیشن را به‌سوی سینمای بصری رهنمون ساخته و رنگ به‌عنوان عنصری مهم نقش قابل‌توجه‌ای دارد. هنر انیمیشن ایران‌زمین نیز با قدمتی طولانی، متأثر از چنین رویکردی سال‌ها در تلاش است که از خصایل رنگ‌ها در تبلور و پرتوافشانی دین و فرهنگ ملی سود جوید. پژوهش حاضر با هدفی کاربردی در صدد آن است تا منزلت و جایگاه این باور ملی درخصوص نقش نمادین رنگ را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. مسئله اصلی پژوهش حاضر واکاوی چگونگی استفاده از رنگ‌ها در فضاسازی انیمیشن‌های مذهبی ایرانی با تکیه بر فرهنگ کهن ایرانی اسلامی می‌باشد. روش تحقیق کیفی با رویکردی تحلیلی، توصیفی بر اساس گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ایی و آرشیوهای صوتی تصویری می‌باشد. از این‌رو، فیلم «شاهزاده روم» به‌صورت انتخاب هدفمند مورد مداقه قرار خواهد گرفت.
اهداف پژوهش:

واکاوی تأثیر رنگ‌ها و معانی آن‌ها در هنر، فرهنگ، متون اسلامی و مخاطب.
2. بررسی لزوم استفاده از رنگ‌ها برای القای یک فضای مذهبی در انیمیشن‌های ایرانی.

سؤالات پژوهش:

رنگ‌ها در مذهب شیعه و فرهنگ ایرانی دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟
2. چگونه می‌توان از رنگ‌ها در فیلم‌های انیمیشن استفاده کرد به‌گونه‌ای که حامل باورهای فرهنگی و اعتقادات ملی و مذهبی باشند؟

 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The symbolic function of color in building scene atmosphere in Iranian religious animations

نویسندگان [English]

  • Payam Zinalabedini 1
  • Maedeh Manteghiyan 2
1 PhD in art research, University of Tehran, Tehran, Iran
2 A Master’s student in animation, Soore University, Iran, Tehran
چکیده [English]

Colors can carry a variety of explicit or implicit messages and can affect personal and group feelings, communication, thinking, and behavior. Iran, with its ancient antiquity in its traditional or modern context, has used the aspects and characteristics of color in all its biological fields and cultural, artistic and religious assets. Colors have always had an overt or covert identity that has been used in accordance with Iranian beliefs. In the Qur'an, hadiths and narrations, the physiological effective properties of colors have even been mentioned many times. Media literacy and audience awareness, especially in recent years, have led filmmakers and producers of the art of animation media to visual cinema, and color plays an important role as an important element. The art of animation in Iran has a long history, influenced by such an approach, and has been trying for years to take advantage of the properties of colors in the crystallization and prevalence of national religion and culture. The present study aims to examine and analyze the status and position of this national belief about the symbolic role of color with an applied objective. The main problem of the present study is to investigate how colors are used in creating the scene atmosphere of Iranian religious animations based on the ancient Iranian Islamic culture. Qualitative research method with an analytical-descriptive approach has been used based on collecting information from library sources and audio-visual archives. Hence, the film "Prince of Rome" will be considered as a purposeful selection.

کلیدواژه‌ها [English]

  • animation
  • color symbolization
  • Islamic Iranian culture
  • media development
  • Iranian religious animation
ابوطالبی، الهه. (1372). مفاهیم نمادین رنگ‌ها، تهران: اداره پژوهش‌های اسلامی.
احمدی ملکی، رحمان. (1378). "پیکره‌های رنگی هفت پیکر"، مجله ادبیات داستانی، شماره 52. صص29-18.
احمدنژاد، کامل. (1396). "برسی عنصر رنگ در شاهنامه فردوسی:، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ادبیات دانشگاه شیراز.
بسته نگار، مهرنوش. (1393). "رنگ از منظر ایرانی"، فصلنامه منظر، شماره29. صص65-58.
بِلوردی، طیبه. (1387). "رنگ‌ها و پیام‌ها در قرآن"، نشریه مشکات، شماره 98، صص101-75.
بلخاری قهری، حسن. (1384). حکمت، هنر و زیبایی، تهران: فرهنگ اسلامی.
پاشایی فرخی، کامران. (1394). "مقاله برسی نماد رنگ در آثار سعدی"، نشریه بهارستان سخن، شماره29. صص82-61.
پاکنژاد، رضا. (1363). اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، تهران: بنیاد فرهنگی دکتر پاک‌نژاد.
چوناکوا، ا.م. (1376). "مقاله جنبه نمادی رنگ در متن‌های پهلوی"، مترجم لیلا عسگری، نامه فرهنگستان، شماره12، صص72-64.
رازی، نجم‌الدین. (1387). مرصادالعباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
راکعی، سارا. (1395). رنگ در زندگی، فرهنگ، هنر و باور ایرانیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
روشن، امین. (1385). "رنگ در شاهنامه"، مجله حافظ، شماره27، صص70-67.
زُمَرشیدی، حسین؛ زُمَرشیدی، زهرا. (1391)، "هنر کاشی‌گری و کاشی‌کاری معماری ایران تا پایان دوره تیموری"، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره10، صص60-49.
سلطانعلی یزدی، مونا. (1395). برسی ساختارهای رنگ و کارکرد آن براساس نوع روایت در انیمیشن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد انیمیشن، دانشگاه هنر.
سهروردی. (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
شیمل، آنه ماری؛ ساسِک، پرسیلا. (1382). "ارزش‌های رنگ در هنر و ادبیات ایران"، ترجمه‌ مریم میراحمدی، مجله نامه انجمن، شماره 12، صص58-40.
ضابطی جهرمی، احمد. (1378). سینما و ساختار تصاویر شعری در شاهنامه، تهران: انتشارات فرا.
ضیاءپور، جلیل. (1353). آشنایی با رنگ آمیزی در آثار هنری ایرانیان از کهن‌ترین زمان تا دوره صفویه، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1385). آداب زندگی پیامبر، تهران: انتشارات تهذیب.
عطار، شیخ فریدالدین. (1361). اسرارنامه، با تصحیح [وشرح‌] صادق گوهرین‌، تهران: انتشارات زوار.
عسگری، فاطمه؛ اقبالی، پرویز. (1392). "تجلی نمادهای رنگی در آیینه هنر اسلامی"، مجله جلوه‌ هنر، شماره9، صص62-43
عناقه، عبدالرحیم، محمودیان؛حمید، صابری‌زاده، رقیه. (1391). "تجلی عرفان در معماری مسجد"، مجله عرفان اسلامی شماره 33، صص188-159.
فرزان، ناصر. (1384). تاریخ و تحول هنر و صنعت رنگ در ایران و جهان، تهران: انتشارات تهران.
کبری، نجم‌الدین. (1388). فوائح الجمال و فواتح الجلال. مترجم قاسم انصاری. تهران: انتشارات طهوری.
کربن، هانری. (1393). انسان نورانی در تصوف ایرانی. مترجم فرامرز جواهری‌نیا. تهران: چاپخانه گلبان.
کلاهچیان، فاطمه؛ نورایی، الیاس و نظری‌فر، فاطمه. (1396). "تأملی بر کارکرد محتوایی رنگ در غزلیات مولوی"، مجله متن پژوهی ادبی، شماره71، صص129-99.
محمودی، سید احمد. (1387). "رنگ در قرآن کریم"، مجله بینات، شماره57، صص83-58.
مصدقیان، وحیده. (1391). "رنگ و نقش در مسجد گوهرشاد"، شماره 166، صص15-16
معماریان، غلامحسین؛ عظیمی، سیروان و کبودی، مهدی. (1393). "ریشه‌یابی کاربست رنگ آبی در پنجره‌های ابنیه سنتی مسکونی(نمونه موردی ابنیه مسکونی اورامان)"، پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره3. صص59-46.
میرصالح، سیدمحمدحسین. (1391). "برسی آثار رنگ‌ها بر روان انسان با تکیه بر قرآن و حدیث، شماره29، صص156-128.
نجیب‌اوغلو، گل‌رو. (1376). هندسه و تزیین در معماری اسلامی، مترجم مهرداد بیدهندی، تهران: انتشارات روزانه.
نظامی، الیاس‌بن یوسف. (1376). هفت پیکر با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، مترجم سعید حمیدیان، تهران: انتشارات قطره.
نظامی، الیاس بن یوسف. (1378). خسرو و شیرین با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، مترجم سعید حمیدیان، نشر: قطره.
یاوری، حورا. (1374). روانکاوی و ادبیات تهران، تاریخ ایران، تهران: انتشارات سخن.