عوامل ساده نویسی در متون مصور دوران قاجار با تاکید بر آثار طالبوف تبریزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

10.22034/ias.2020.247878.1346

چکیده

عصر قاجار به لحاظ چاپ و نشر آثار مصور و تجلی تصویر در معماری، نقاشی، موسیقی، نگارگری، تذهیب و غیره، عصر ویژه‌ای است. ادبیات نیز محمل مناسبی برای این موضوع است؛ اما وقتی زبان، موضوع بحث سبک‌شناسانه باشد، بهره بردن شاعر و نویسنده از صور خیال و صنایعی مانند استعاره، تشبیه و مجاز، نوعی نگارگری در کلام است و طالبوف از این منظر، نویسندۀ تصویرگری محسوب می‌شود. طالبوف تبریزی از نویسندگان و روشنفکران ایرانی مهاجر به قفقاز است که با نگارش آثار ادبی و سیاسی خود، سهم زیادی در روشنگری و گسترش اندیشه­های نوین ادبی و سیاسی در بین ایرانیان دارد. او در آثارش ضمن بحث دربارۀ مسائل علمی جدید و سیاست و آزادی و قانون، لزوم ساده­نویسی و رهایی از عبارت­پردازی­ها و تکلفات پیشین را در نثر گوشزد می­کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های منابع کتابخانه­ای انجام شده است. بررسی­ها نشان داد که در سطح زبانی، ترجمه لفظ به لفظ اصطلاحات و عبارات ترکی به فارسی، استفاده از کلمات خارجی با تلفظ روسی یا ترکی، مطابقت صفت با موصوف به سیاق زبان عربی، کاربرد ضمیر «او» برای غیر انسان و استفاده از «به» در معنی «برای» بسامد زیادی در آثار طالبوف دارند. در سطح ادبی نیز اقتباس و استشهاد­ به آیات و اشعار و بهره­گیری از ضرب‌المثل برای تبیین موضوع، ویژگی اصلی آثار وی هستند.
اهداف پژوهش

بررسی ویژگی­های سبکی آثار طالبوف در دو سطح زبانی و ادبی است.
بررسی عوامل ساده­نویسی در متون مصور دورۀ قاجار.

سؤالات پژوهش

آثار ادبی طالبوف تبریزی دارای چه ویژگی­های زبانی و ادبی است؟
چه عواملی در ساده­نویسی متون مصور دورۀ قاجار نقش داشته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors of simplification in illustrated texts of Qajar period with emphasis on the works of Talibov Tabrizi

نویسندگان [English]

  • Seyed Hassan Fazeli 1
  • Reza Sadeghi Shahpar 2
1 Faculty of Persian Language and Literature, Department of Humanities, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Hamadan Branch' Islamic Azad University, Hamedan, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • illustration
  • illustrated texts
  • Talibov Tabrizi
  • simplification
  • stylistics
آجودانی، ماشاء­الله. (1385). یا مرگ یا تجدد، چاپ سوم، تهران: اختران.
آدمیت، فریدون. ‌(1363). اندیشه‌های طالبوف تبریزی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دماوند.
آرین‌پور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما، چاپ پنجم، تهران: زوار.
بالایی، کریستف؛ میشل کویی، پرس. (1378). سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی، ترجمه احمد کریمی حکاک، چاپ اول، تهران: انتشارات معین و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
جباری، فاطمه؛ مراثی، محسن. (1392). مطالعه تطبیقی تصاویر نسخ چاپ سنگی و کاشی‌های مصور دوره قاجار، نشریه هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی، دوره18 ، شماره 1، ص 68-57.
حسینی­راد، عبدالمجید؛ خان­سالار، زهرا. (1384). «بررسی کتاب­های چاپ سنگی مصور دوره قاجار»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 23، صص86-77.
سرودی، سرور. (1383). «سیر مشروطه­خواهی در ادبیات»، در: انقلاب مشروطیت؛ سری مقالات دانشنامه ایرانیکا، زیر نظر احسان یارشاطر، ترجمه پیمان متین، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر، صص 175-163.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. ‌(1390). با چراغ و آینه: در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران، چاپ اول، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1386). کلیات سبک­شناسی، چاپ دوم، تهران: میترا.
طالبوف، عبدالرحیم. (1356). کتاب احمد(3 جلد باضافه رسالات و...)، با مقدمه و حواشی باقر مومنی، چاپ دوم، تهران: شبگیر.
_____، _____. (1357). آزادی و سیاست‌ (ایضاحات در خصوص آزادی و سیاست طالبی)، به کوشش ایرج افشار، چاپ اول، تهران: انتشارات سحر.
 _____، _____. (1310).  نخبه سپهری، استانبول، مطبعه اختر.
_____، _____. (1310). پندنامه مارکوس، استانبول، مطبعه اختر.
_____، _____ . (1311). رساله فیزیک، استانبول، مطبعه اختر.
_____، _____. (1312). رساله هیئت جدیده، استانبول، مطبعه اختر.
_____، _____. (1329). سیاست طالبی، تهران: آگه.
_____، _____. (1311). سفینه طالبی یا کتاب احمد(ج۱)، استانبول: مطبعه اختر.
_____، _____ . (1312). سفینه طالبی یا کتاب احمد(ج۲)، استانبول: مطبعه اختر.
_____، _____.  (1324). مسائل الحیات(جلد سوم کتاب احمد)، تفلیس.
_____، _____. (1323). مسالک­المحسنین، قاهره.
_____، _____ . (1325) .ایضاحات در خصوص آزادی، تهران: نو.
میرعابدینی، حسن. (1383). صد سال داستان‌نویسی ایران، چاپ سوم، تهران: چشمه.