بررسی عوامل کالبدی میدان بهارستان در سرزندگی شهروندان تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران،

10.22034/ias.2021.300922.1699

چکیده

میادین شهری یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حضور در فضاهای شهری که باعث ایجاد سرزندگی و افزایش آن در میان شهروندان می‌شود. امروزه عوامل متعددی سبب شده است تا میدان‌ها کارایی خود را به‌عنوان فضای شهریِ پذیرای دیدار از دست دهند و به فضایی هندسی جهت عبور وسایل نقلیه تبدیل شوند. میدان بهارستان، یکی از کهن‌ترین میدان‌های شهری در دورۀ معاصر در تهران است. بررسی مسئله سرزندگی و چگونگی حقوق شهروندی در میدان بهارستان مسئله‌ایست که این پژوهش دنبال می‌کند. در این تحقیق از روش پیمایشی، میدانی، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. براساس نتایج به‌دست آمده آنچه یک مکان را به فضای پذیرای دیدار تبدیل می‌کند صرفاً بعد کالبدی آن نیست بلکه با در نظر گرفتن معیارهای حقوق شهروندی به‌واسطه ایجاد سرزندگی بُعد اجتماعی این مکان است که سبب شکل‌گیری فضای شهری مردم‌گرا می‌شود. بدین‌سان می‌توان بار دیگر مردم را با سنین گوناگون گردهم آورد و روابط چهره به چهره را ایجاد کرد و تعاملات اجتماعی را افزایش داد. به‌طور کلی، هیچ کیفیت مطلوب شهری و ازجمله ایجاد حس تعلق و سرزندگی در میادین شهری نمی‌تواند محصول یک پیشامد یا اتفاق باشد. سرزندگی یک فضا برگرفته از زنجیره‌ای از مجموعه فعالیت‌ها، اقدامات منطقی، هماهنگ و برنامه محور می‌باشد.
اهداف پژوهش:

استخراج عوامل تأثیرگذار بر حس سرزندگی میادین شهری.
بررسی عوامل کالبدی در سرزندگی شهروندان در میدان بهارستان.

سؤالات پژوهش:

عوامل کالبدی چه تأثیری در افزایش حس سرزندگی شهروندان در میادین شهری دارد؟
شرایط و وضعیت سرزندگی در میدان بهارستان براساس عوامل کالبدی چگونه است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of physical factors in Baharestan Square in the vitality of Tehran citizens

نویسندگان [English]

  • Bahareh Safari Sheikh Ali Kalayeh
  • Zohreh Torabi
Department of Architecture, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
چکیده [English]

Abstract
One of the most important aspects of being in urban spaces, which creates vitality and increases it among citizens, is spaces such as urban squares. Today, several factors have caused the squares to lose their efficiency as an urban space to visit and become a geometric space for vehicles to pass. In this research, survey, field, interview and questionnaire methods have been used. According to the results, what turns a place into a welcoming space is not only its physical dimension, but also the social dimension of this place by creating vitality by considering the criteria of civil rights, which leads to the formation of a populist urban space. In this way, people of all ages can be reunited, creating face-to-face relationships and increasing social interactions. In general, no desirable urban quality, including the creation of a sense of belonging and vitality in urban squares, can be the product of an event. The vitality of a space is derived from a chain of activities, logical, coordinated and program-oriented actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Square
  • Citizenship rights
  • Vitality
  • Physical factors
ابراهیمی، محمدحسن .(1388). "میدانفضاهای تعریف نشده شهرهای ایرانی"، هویت شهر، شماره 4، صص17-1.
احمدی طباطبائی، سید محمدرضا. (1388). "حقوق شهروندی با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه خط اول"، رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 8.
توسلی، محمود. (1376). اصول و روش‌های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، تهران: سیمای دانش.
پاکزاد، جهانشاه. (1385). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، تهران، انتشارات شهیدی.
ترابی، زهره و سیما، یلدا. (1393). "طراحی ورودی شهر با رویکرد هویت بخشی به فضای شهری (نمونه موردی: ورودی شرقی شهر زنجان)"، مدیریت شهری،  شماره 36، ص85.
خستو، مریم و سعیدی رضوانی، نوید. (1389). "عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری، خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم ‹مرکز خرید پیاده"‹. نشریه هویت شهر، دوره4، شماره6، صص74-63.
خدابخشیان، آنیا؛ شفیعی، نوشین و نیکوفرد، مهسا. (1396). "بررسی و شناخت ابعاد مختلف میدان بهارستان در راستای سیاست‌گذاری برای بهسازی شهر تهران"، نخستین کنفرانس ملی به سوی شهرسازی و معماری دانش‌بنیان.
زارع، علیرضا و اطفی، کورش. (1396). "رنگ در شهر با رویکرد ایجاد تنوع و سرزندگی در فضای شهری". نشریه برنامه‌ریزی شهری، دوره8 ، شماره28، صص110-99.
سلطان‌زاده، حسین. (1385). بازارهای ایرانی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
کاتی، محمود. (1384). در خصوص طراحی فضای شهری «با رویکرد به خیابان»، تهران، دفتر فنی دانشکده معماری و شهرسازی.
کیانی، مصطفی. (1383). معماری دوره پهلوی اول، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
لینچ، کوین. (1376). تئوری شکل خوب شهر، ترجمه: حسین بحرینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ماجدی، حمید؛ منصوری، الهام و حاجی‌احمدی، آذین. (1390). "بازتعریف فضای شهری (مطالعه موردی: محور ولیعصر حد فاصل میدان ولیعصر تا چهارراه ولیعصر)"، مدیریت شهری، شماره 27.
نقی‌زاده، محمد. (1385). معماری و شهرسازی اسلامی مبانی نظری، تهران: راهیان.
Lang, J. (1994). Urban Design: American experience. New York: Van nostrand Reinhol.