هنر و زیبایی در اندیشه عرفانی مولانا در تطبیق با دیدگاه رودلف و مزلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

2 گروه روانشناسی تربیتی ، واحد اردبیل، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، ایران

10.22034/ias.2021.306982.1748

چکیده

نگرش عرفانی به دین از مباحث مورد توجّه عارفان و ادیبان و از دغدغه­های جوامع بشری بوده است. به همین سبب دیدگاه­ها و نظریّه­های مختلفی در باب آن ارائه شده است. برای مثال، عارفان و صوفیان اسلامی همواره کشف و شهود را مبنعی بالاتر از عقل دانسته­اند و پیرامون دین، عقل، عرفان و رابطه آن‌ها سخن گفته­اند و در مقابل آن­ها در غرب و عالم مسیحیت از قرن هیجدهم اندیشه‌ای با نام تجارب عرفانی در مقابل عقل­گرایی افراطی آغاز شده و محور اندیشۀ آنان رابطۀ دین، عقل و باطن با یکدیگر است. بنابراین آن­چه ما با آن روبه­رو هستیم دو گرایش ظاهراً مشابه در دو سنت فرهنگی، فکری، دینی مختلف است که به دین و عرفان و خصوصاً کاربرد عقل در دین، می‌پردازد. هر دو در یک دسته­بندی کلی و با تفاوت­هایی، جزو موافقین دین، عرفان و گرایشات باطنی؛ و مخالفین عقل­گرایی افراطی و به‌کاربردن بی­حدوحصر عقل و استدلال در دین هستند و سعی می‌کنند معرفت حقیقی را در عرفان و از روشی باطنی نه در کلام و فلسفه، بلکه از روشی استدلالی بیابند. به‌همین سبب هدف این پژوهش، یافتن تفاوت­ها و شباهت­های اندیشه مولانا و رودلف اتو و مزلو دربارۀ «تجربۀ عرفانی» درمقایسۀ با همدیگر است. هنر و زیبایی‌شناسی نیز در اندیشۀ مولانا دارای جایگاه برجسته‌ای است. باتوجه‌به مطالعات، این پژوهش در این مجال کوتاه با روش توصیفی – تحلیلی به این نتایج دست‌یافته است که بین اندیشۀ مولانا با مزلو و اتو اشتراکات کاملی وجود دارد. مشخصه­های اصلی تجربه­های عرفانی وحـدت­بخـشـی، معرفت­بخشی، بیان­ناپذیری، سرّ بودن، بی­مکانی و بی­زمانی، مجذوب­کننده‌بودن، هیبت ناکی و انفعالی‌بودن است که در شعر مولانا و فلسفۀ مزلو و اتو مشترک می­باشد.
 
اهداف پژوهش:

بررسی هنر و زیبایی در اندیشۀ عرفانی مولانا.
بررسی تفاوت­ها و شباهت­های اندیشه مولانا و رودلف اتو و مزلو دربارۀ «تجربۀ عرفانی».

سؤالات پژوهش:

هنر و زیبایی چه جایگاهی در اندیشۀ مولانا دارد؟
آیا در اندیشۀ مولانا با مزلو و رودلف اتو اشتراکاتی وجود دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Art and beauty in Rumi's mystical thought in accordance with Rudolf Otto and Maslow

نویسندگان [English]

  • Shirin Shokati Asl 1
  • Fatemeh Sheikhloovand 1
  • Mohammad Farahmand Sarabi 1
  • Azra Ghaffari 2
1 Department of Persian Language and Literature, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
2 Department of Educational Psychology, Ardabil Branch, Assistant Professor, Islamic Azad University, Ardabil Branch, Iran
چکیده [English]

Ignoring a religion with a religion. In terms of the reason for Didgah Ha and the theory of this is different from the door that his opinions are very strong. Benabrine Ansheh, what is the ba ann ruh hustem de grayish, apparently similar to the dir de cent Farhangi, ideological, different religious use, and especially the karbird aql dar din, miprdazd and har do dr yak dasten, bai taye, all agree Deen, Irfan and Gharayshat Batni; And they are in opposition to the intellect of Garyi, which is superfluous, and there is a carbarden in it, with a limit and a limitation of reason and inference, dar din Hestend, and the quest for real knowledge, ra dar erfan, and esoteric roshi, not ur words and philosophies, but also deductive reasoning. In the name of the main reason for the goal, where is the pessimism of its inequality and its semblance of animosity, Maulana and Rudolf Atto, and the “Experience of Irfan. With reference to readings, where is the article, where is the article on the field of Kotah Ba Rosh descriptive-analytical in it, where are the results of this article between Mawlana Ba Mazlo and the participations of the entire existence of a dard and a diagnosis, and this is an original experience. , Bayan Napdhiri, Ser Boden, Bey Makani and Bey Zamani, Majzoub Kanada Boden, Hebat Naki and Boden Emotional Astkeh, Mawlana's Poetry and Philosophy Mazlo and Atto Mushakri, May Bashed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious experience
  • Mystical experience
  • Rudolf Otto
  • Maslow
  • Rumi
اتو، رودلف. (1380). مفهوم امر قدسی. ترجمه: همایون همتی، تهران: انتشارات نقش جهان.
احمدی، فرخنده. (1397). «بررسی مقوله هنر و هنروری با تکیه بر دیدگاه مولانا». کنفرانس بین‌المللی میان رشته‌ای روسیه و شرق: تعامل در هنر روسیه، مسکو.
پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس و بازپنجر، دیوید. (1379). عقل و اعتقاد دینی. ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
جلال‌الدین، محمد. (1363). کلیات شمس یا دیوان کبیر، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: انتشارات امیرکبیر.
چیتیک، ویلیام. (1390). اصول و مبانی عرفان مولوی. ترجمه: جلیل پروین، تهران: انتشارات بصیرت.
حاجی اسماعیلی، محمدرضا؛ مطیع، مهدی. (1392). «مفهوم‌شناسی ایمان  پیوند آن با تجربه‌ دینی در اندیشه مولوی در مثنوی». پژوهش‌های ادب عرفانی، شماره1، پیاپی 24.
حیدری، حسین؛ روحانی رصاف، جواد؛ کاردوست فینی، خدیجه. (1393). «جایگاه معنویت و تجارب اوج از دیدگاه مزلو». انسان‌پژوهی دینی، شماره 31، 53-27.
خادمی، عین‌اله. (1385). «چگونگی پیدایش و پیشرفت نظریه تجربه‌ دینی». مجله انسان‌پژوهی دینی، شماره 7 و 8، 162-145.
رازی، نجم‌الدین. (1379). مرصادالعباد. تصحیح محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
رحیمیان، سعید. (1381). «تجربه‌ عرفانی و ملاک حجیت آن». قبسات، شماره 26، 50-43.
زرین­کوب، عبدالحسین. (1375). پله‌پله تا ملاقات خدا. تهران: انتشارات علمی.
زمانی، کریم. (1383). میناگرعشق، تهران: نشرنی.
سروش، عبدالکریم. (1373). قصه ارباب معرفت. تهران: صراط.
سلمانی، یاسمن. (1390). بررسی تجارب عرفانی بر مبنای روان شناسی فرافردی با تاکید بر آراء ابراهام مزلو، استانیسلاو گراف و دیوید لاکوف. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته الهیات عرفان اسلامی، دانشگاه سمنان.
شجاعی‌زند، علیرضا. (1387). «تبارشناسی تجربه‌ دینی در مطالعات دینداری». پژوهش‌های اسلامی، شماره2، 110-92.
عزیز، اسماعیل. (1387). زمینه اسلامی شاعرانگی تجربه دینی. ترجمه: داریوش آشوری، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
فعالی، محمدتقی. (1380). تجربه دینی و مکاشفه عرفانی. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فنایی اشکویی، محمد. (1397). «تجربه‌ عرفانی و شهود باطنی». ویژه‌نامه فلسفه عرفان، ش1، 181-157.
فیروزی، جواد. (1396). «تجربه‌ دینی از دیدگاه یونگ». فصلنامه علمی پژوهشی ادیان، شماره 21.
قنبری، بخشعلی. (1384). نطق بی‌بیان (بررسی تجربه‌های عرفانی مولوی در مثنوی)، دوفصلنامه پژوهش اسلام پژوهی، شماره1، 106-81.
مزلو، آبراهان هارولد. (1387). انگیزش و شخصیت. ترجمه: احمد رضوانی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
مولوی، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی. (1373). مثنوی معنوی، به‌کوشش توفیق سبحانی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
نجفی، عیسی؛ احمدی عالی‌بری، عسگر. (1398). «زیبایی از ددیگاه مولانا و انعکاس آن در محراب‌های زرین‌فام دوران ایلخانی. مطالعات هنر اسلامی، 16(36)، صص258-231.
نسفی، عزیزالدین بن محمد. (1379). الانسان الکامل. تصحیح ماریژان موله، تهران: طهوری.
ویلیام رو، ترجمه اسماعیل سلیمانی فرکی. (1379). «تجربه‌ دینی و عرفانی». مجله نقد و نظر، دوره 6، شماره 24-23، 319-286.
یزدان‌پناه، یداله؛ شیروانی، علی. (1393). «تبیین و ارزیابی نظریة یافت اتحادی ذات گرایان در باب ماهیت تجربة عرفانی با تمرکز بر دیدگاه استیس و فورمن». آیین حکمت، شماره 19، 205-167.