بررسی کیفیت های کالبدی-فضایی در پایداری محله (با رویکرد پیاده مداری) (نمونه موردی تحقیق:محله ناژوان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد معماری، دانشجوی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

2 استادیار، گروه معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

10.22034/ias.2022.345292.1979

چکیده

پایداری به دو شاخص محیطی و غیرمحیطی تقسیم می‌شود که شاخص محیطی شامل بُعد کالبدی_فضایی و زیست‌محیطی است و شاخص غیرمحیطی به بُعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم می‌شوند. هدف این پژوهش سنجش ادراک کیفیت پایداری محله ناژوان شهرستان اصفهان است. شناسایی عوامل و شاخص‌های مؤثر بر این کیفیت بر این کیفیت و ارتقای پایداری این محله است. تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی–تحلیلی و به لحاظ زمانی از نوع مقطعی آینده‌نگر و به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ فرآیند جزو روش کیفی محسوب می‌شود. ابزار گردآوری اولیه در مطالعه حاضر، پرسش‌نامه مبتنی بر ابعاد مختلف متغیرهای تحقیق جهت ارزیابی نظرات ساکنین محله ناژوان در بافت میانی شهری شهرستان اصفهان در پاییز سال 99 است. در همین راستا، تعداد 100 پرسش‌نامه محقق‌ساخته بین شهروندان ساکن در این محله توزیع شد و نتایج به‌دست آمده براساس آزمون‌های تی، آنووا و تحلیل رگرسیون تحلیل و تفسیر می‌شود. تعداد نمونه و پرسش‌نامه‌های جمع‌آوری‌شده، 100 عدد بوده است که خروجی آن به‌صورت توصیفی و تبیینی از طریق نرم‌افزار spss گزارش می‌شود. نتایج تحقیق، نشان می‌دهد که شاخص غیرمحیطی بیشترین اثرگذاری را دارد که شامل مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که مؤلفه فرهنگی بیشترین تأثیر را دارد. و عوامل کالبدی_ فضایی نیز بر کیفیت ادراک محیطی تأثیرگذار هستند.
اهداف پژوهش:

تبیین اصول، مؤلفه‌ها و شاخص‌های کیفیت فضایی مؤثر بر پایداری محلات شهری.
ارائه روشی در ساختار محلات شهری برای نیل به مفهوم پایداری از طریق راهبردهای طراحی معماری.

سؤالات پژوهش:

اصول، مؤلفه‌ها و شاخص‌های کیفیت فضایی مؤثر بر پایداری محلات شهری چیست؟
چگونه و از چه طریق می‌توان در ساختار محلات شهری به مفهوم پایداری از طریق راهبردهای طراحی معماری دست یافت؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of physical-spatial qualities in neighborhood stability (with pedestrian approach) (Case study: Nazhvan neighborhood)

نویسندگان [English]

  • Mina Qasri 1
  • Eslam Karami 2
1 Master of Architecture, Student of the Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahroud University of Technology, Shahroud, Iran
2 Assistant professor, Faculty of architectural engineering and urbanism, Shahrood university of technology, Shahrood, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainability
  • neighborhood quality
  • spatial quality
  • sidewalks
  • neighborhood
تبریزی، نازنین؛ زال، محمدحسن و جعفرپیشه، ملیکا. (1399). «نقش فعالیت‌های گردشگری در توسعۀ خدمات فرهنگی اکوسیستم‌های شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 3 شهر اصفهان)». پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری, 8(1)، 115-136.
توانا، مصطفی؛ نوریان، فرشاد. (1396). «سنجش پایداری اجتماعی در محلات پراکنده‌رو (مطالعۀ موردی: محلۀ شادآباد تهران)». پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 49(4)، 900-885.
حاجی علی‌اکبری، کاوه. (1396). «شناسایی شاخص‌های مؤثر بر تحقق پایداری محله از جنبه کارکردی موردپژوهی: محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران. باغ نظر، 14(51)، 45-60.
حافظی‌فر، مریم؛ حبیب، فرح و ذبیحی، حسین. (1398). «تحلیل تفسیری ساختاری معیارها و شاخص‌های پایداری اجتماعی در محلات شهری نمونۀ موردی: محلات شهر اردبیل». فصلنامه جغرافیا و توسعه، 17(57)، 31-48.
حبیب، فرح. (1386). «رویکرد پایداری در متن شهرسازی». فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 9(1)، 120-111.
خسروبیگی برچلوئی, رضا و همکاران. (1393). ‌«ارزیابی و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در نواحی شهری با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیارة تاسیس فازی سلسله‌مراتبی (مطالعة موردی: شهر بندر ترکمن). جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 12(2).
رضا، برنا. (1396). «مطالعه شاخص‌های زیست اقلیمی مؤثر بر آسایش انسان (نمونه موردی: شهرستان بهبهان)، آمایش محیط، دوره12، شماره 45، 117-95.
شفیعا، محمدعلی؛ شفیعا، سعید. (1391). «بررسی رابطۀ توسعه پایدار اجتماعی و سرمایه اجتماعی نمونه: ساکنان محله غیررسمی شمیران نو. جامعه‌شناسی کاربردی، 23(2)، 139-164.
عبدالله‌زاده، سیده مهسا؛ ارژمند، محمود و امین‌پور، احمد. (1396). «ابعاد پایداری اجتماعی در کالبد محله‌های سنتی ایران، نمونه موردی: محله سنگ‌سیاه شیراز». معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 10(19)، 35-54.
عزیزی، محمدمهدی؛ قرائی، آزاده. (1394). «برنامه‌ریزی کاربری زمین در راستای توسعه پایدار محله‌ای با تأکید بر بهینه‌سازی مصرف انرژی (مطالعه موردی: محله دروس، تهران). هویت شهر، 9(22)، 5-18.
غفوریان، میترا؛ افشین مهر، وحید و نوروزی‌زاده، زهرا. (1396). «بازشناسی مؤلفه‌های پایداری اجتماعی مؤثر بر افزایش تعاملات اجتماعی در مجموعه‌های مسکونی (مطالعه موردی: محله اباذر، تهران)». هویت شهر، 11(2)، 31-42.
فرهودی، رحمت ا...؛ رهنمایی، محمدتقی و تیموری، ایرج. (1390). «سنجش توسعه‎ پایدار محلّه‎های شهری با استفاده از منطق فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه‎ موردی: منطقه‎ 17 شهرداری تهران)». پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 43(77)، (3)، 89-111.
قانعی، محبوبه؛ اسمعیل‌پور، نجما و سرائی، محمدحسین. (1396). «سنجش کیفیت زندگی در محلات شهری در راستای ارتقاء کیفیت زندگی (مطالعه موردی: محله قلعه شهر بافق)». پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8(28)، 21-44.
کرمی، اسلام؛ پیر بابایی، محمدتقی. (1390). «نارضایتی از مکان پیرامون بافت‌های بازسازی‌شده؛ نمونه موردی بافت مسکونی پیرامون خیابان شهید نواب صفوی تهران».مدیریت شهری، دوره 9، شماره 27، 182-163.
کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ حقی، مهدی و دادخواه، محسن. (1393). «مؤلفه‌های اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی و اسلامی. نقش جهان». مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی، ۴ (۱)، 18-26.
گلکار، کوروش. (1379). «مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری»، ﺻﻔﻪ، ﺷﻤﺎره 32، 65-38.
لطفی، صدیقه؛ نیک‌پور، عامر و سلیمانی، محمد. (1398). «بررسی تأثیر فرم شهر بر میزان مصرف انرژی در بخش مسکونی مطالعه موردی: شهر همدان». فصلنامه شهر پایدار، 2(1)، 109-122.
مافی، عزت‌اله؛ عبداله‌زاده، مهدی. (1396). «ارزیابی پایداری اجتماعی کلان‌شهر مشهد». پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 8(15)، 65-78.
مبارکی، امید؛ فلاح‌‍پور، سجاد و نوروزی، امیر. (1396). «تحلیلی بر توسعه پایدار شهری؛ مطالعه موردی: مناطق شهری تبریز». کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی، دوره 8، شماره 1.
محمدی سنگ‌لی، خشایار؛ قرشی، سیده صدیقه. (1395). «توسعه پایدار شهری؛ رویکرد جهانی با راهکارهای محلی مطالعه موردی: بررسی معیارهای پایداری در معماری سنتی شهر یزد». شباک، دوره 2، شماره4 و 5 (پیاپی 11 و 12) 87-99.
محمدی، مریم؛ خلوصی؛ امیرحسین. (1392). «تبیین شاخص‌های مؤثر بر افزایش قابلیت پیاده‌مداری به منظور ارتقای پایداری اجتماعی در محلات (محله چیذر)». معماری و شهرسازی پایدار، دوره 1، شماره 2، 27-13.
مفیدی شمیرانی، سید مجید؛ مضطرزاده، حامد. (1393). «تدوین معیارهای ساختار محلات شهری پایدار». باغ نظر، 11(29)، 59-70.
موسوی، میرنجف. (1391). «شکل پایدار شهر و عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: شهر میاندوآب)». پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 44، 192-177.
ندایی طوسی، سحر؛ نوری، علیرضا. (1396). «ارزیابی یکپارچه عدالت بالفعل فضایی در دسترسی به تسهیلات پایه شهری به روش ارزیابی چندمعیاره فضایی؛ موردپژوهی: شهر اردبیل». صفه. ش33، 27، 136-105.
Guillermo Rey Gozalo a, Juan Miguel Barrigón Morillas, David Montes González, Pedro Atanasio, M. (2017). Relationships among satisfaction noise perception and use of urban green spaces
Komeily, A, Ravi S. Srinivasan. (2015). A  need  for  balance d approach  to  neighborhood  sustainability assessments: A critical review and analysis
Lilah M. Basser. (2017 ). Neighborhood Environment and Cognition in Older Adults: A Systematic Review
Lotteau, M, Grace Yepez-Salmon, Nicolas S. )2015). Environmental assessment of sustainable neighborhood projects through NEST, a decision support tool for early stage urban planning
 Maha, S. (2018). Sustainability and vernacular architecture: Rethinking what identity is.
Naghibi, E, Farah Habib, Shabani(2015) .. Pedestrian Area Design to Promote Social Interaction (Case study: Isfahan Khajoo Neighborhood)
Ojonugwa Usman a , Andrew Adewale Alola, Asumadu Sarkodie, S. (2020). Assessment of the_6 role of renewable energy consumption and trade policy on environmental degradation using innovation accounting: Evidence from the US.
Sakhinia, R ، Islam Karami،Mojtaba Rafieian Javan Forouzande .(2019)  .The Qualitative Indicators of the Cultural Sustainability in Relation to the Quantitative Indicators of the Physical Density (Case Study: The three Residential Complexes in Tabriz Metropolis)
Sharifi, A. (2015). From Garden City to Eco-urbanism: The quest for sustainable neighborhood_9 development.
Sharifi, A, Akito M. (2012). A critical review of seven selected neighborhood sustainability assessment tools.
Subramanian, K, Shauhrat S. Chopra, Cakin Ezgi, Jiarun Liu, Xu Zizhen. (2020). Advancing Neighbourhood Sustainability Assessment by accounting for Sustainable Development Goals: A case study of Sha Tin neighbourhood in Hong Kong.
Suzzana M. Lee. (2017). The Relation of Perceived and Objective Environment Attributes to Neighborhood Satisfaction.
Xiangsheng Dou, Shasha Li and Jing Wang. (2013). Ecological Strategy of City Sustainable Development.
Yong Joong Kima, Woo Gon Kima , Hyung-Min Choia , Kullada Phetvaroonb. (2018). The effect of green human resource management on hotel employees’ ecofriendly behavior and environmental performance.
Yunmi Park, George O Rogers. (2015). Neighborhood planning theory, guidelines, and research: Can area, population, and boundary guide conceptual framing.