عوامل مؤثر بر هنجارگریزی در اشعار طنز ناصر فیض و اسماعیل امینی در تطبیق با تغییر سوژه در هنر معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، واحد حاج قاسم سلیمانی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

3 استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

10.22034/ias.2023.397790.2205

چکیده

یکی از انحرافات مؤلفه‌های زبان هنجار، انحراف از قواعد حاکم بر آن است که «فراهنجاری» یا «هنجارگریزی» نام‌گرفته است. هنجارگریزی که از موثرترین روش‌های برجستگی زبان و آشنازدایی در شعر و نثر است، از موضوعات مهم نقد ادبی نوین به حساب می‌آید و بسیاری از شاعران از آن بهره برده‌اند. هنجارگریزی یکی از مهم‌ترین عوامل پیدایش سبک ادبیست که میزان آن را باتوجه‌به بسامد وقوع آن در هر اثر می‌توان مشخص کرد. از طریق هنجارگریزی درمی‌یابیم، شاعر با استفاده از شگردها و فنون، چه اندازه در ایجاد حس و حال تازه، انسجام بیش تر بخشیدن به شعر، نظام‌مندسازی بهتر آن، تقویت بعد موسیقایی و تأثیرگذاری عمیق تر آن موفق بوده است. برجسته‌سازی به‌کارگیری عناصر زبان است؛ به‌گونه‌ای که شیوه بیان جلب نظر کند، غیرمتعارف باشد و در مقابل خودکاری زبان، غیرخودکاری باشد. برخی از این نکته‌های غیرمتعارف و برجسته چنان مؤثر واقع می‌شود که در خواننده انفعال عاطفی ایجاد می‌کند و موجب برانگیختن احساس و اندیشۀ او می‌شود و هیجان حاصل از آن احساس است که خواننده را به اوج لذت می‌رساند. پژوهش حاضر با تعریف این اصطلاحات و ارائه نمونه‌ها و مصداق‌های عینی از اشعار این شاعران صاحب سبک ایران، کارکردهای این پدیده را به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نشان دهد و میزان خلاقیت شاعر را در آفرینش‌های زبانی بررسی نماید. تطبیق این موضوع با مسئله تغییر سوژه در هنر معاصر از دیگر اهداف این پژوهش است.
اهداف پژوهش:

شناسایی عوامل مؤثر بر هنجارگریزی در اشعار طنز ناصر فیض و اسماعیل امینی.
تغییر سوژه چه جایگاهی در هنر معاصر.

سؤالات پژوهش:

عوامل مؤثر بر هنجارگریزی در اشعار طنز ناصر فیض و اسماعیل امینی چیست؟
تغییر سوژه چه جایگاهی در هنر معاصر دارد؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Factors affecting norm deviation in the satirical poems of Naser Faiz and Ismail Amini in adapting to the change of subject in contemporary art

نویسندگان [English]

  • Leili Homayounfar 1
  • Khurshid Qanbari Naniz 2
  • Maryam Shaygan 3
1 Ph.D. student, Department of Persian Language and Literature, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
2 Assistant Professor of the Department of Persian Language and Literature, Haj Qassem Soleimani Unit, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deviance from norms
  • contemporary literature
  • satirical poems
  • Naser Faiz
  • Ismail Amini

مراجع

آزادی، مهناز. (1393). هنجارگریزی کلامی در اشعار فروغ فرخزاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنما: حمید خانیان، دانشگاه پیام‌نور استان آذربایجان شرقی، مرکز پیام‌نور مراغه.
احمدی، بابک. (1386). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
ایگلتون، تری. (1383). پیش‌درآمدی بر نظریة ادبی. ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1357). ارسطو و فن شعر. تهران: امیرکبیر.
سلدن، راما. (1384). راهنمای نظریة ادبی معاصر. ترجمة: عباس مخبر، تهران، طرح نو.
سوژه در هنر معاصر. (1377). مطالعات هنرهای تجسمی، شماره2، 46-45.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1378). نقد ادبی. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس. (1381). نقد ادبی. تهران: فردوس.
صادق‌پور، صادق. (1395). بررسی هنجارگریزی معنایی و نحوی در اشعار حمید مصدق در چهارچوب الگوی پیشنهادی لیچ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنما: توحید صیامی، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی.
صفوی، کورش. (1373). از زبان‌شناسی به ادبیات. ج1، نظم، تهران، چشمه.
فرج‌زاده، افسانه؛ محرمی، رامین و اسداللهی، خدابخش. (1396). بررسی هنجارگریزی در اشعار فاضل نظری، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی.
علوی‌مقدم، مهیار. (1377). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت.
ملکی، هانیه. (1397). بررسی هنجارگریزی در شعر فدوی طوقان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنما: مهرداد آقائی، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی.
محمدی، سمانه؛ عباچی، معصومه. (1401). «سوبژکتیو پنهان در ابژه هنر معاصر». مجله هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی، دوره 27، شماره 1: 15-1.
ولی‌زاده اغجه کهل، عزیزه. (1398). هنجارگریزی در غزلیات انوری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر حسین حاجی علیلو، دانشگاه پیام‌نور، مرکز مراغه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار