بررسی ویژگی‌ها و ابداعات آثار خوشنویسی ملک محمد قزوینی (هنرمند دوره قاجار).

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 استادیار گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.22034/ias.2023.322592.1840

چکیده

ملک‌محمد قزوینی یکی از هنرمندان دوره قاجار در شهر قزوین می‌باشد که وی را به‌عنوان خوشنویس معرفی کرده‌اند. باتوجه‌به کمبود منابع مکتوب درباره این هنرمند، تحقیقات علاوه‌بر منابع کتابخانه‌ای و اسنادی به‌صورت میدانی نیز انجام شده است. تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی است. پژوهش انجام شده حول محور این پرسش صورت گرفته است که ابداعات و نوآوری‌های آثار ملک‌محمد قزوینی دارای چه ویژگی‌هایی می‌باشند؟ با بررسی و تجزیه‌وتحلیل آثار به‌جامانده از ملک‌محمد قزوینی که در این پژوهش به آن پرداخته شده است، وی را نه‌تنها به‌عنوان خوشنویس بلکه بیشتر باید به‌عنوان هنرمندی که به خلق اثر اهمیت داده و دارای یک تفکر گرافیکی می‌باشد شناخت. آثار ملک‌محمد به دو دستۀ کتیبه‌ها و قطعات خط تقسیم می‌شوند. کتیبه‌ها شامل سنگ‌نوشته‌های مسجد شهید ثالث و دیگری کتیبۀ آب‌انبار مولاوردیخان در قزوین می‌باشد. قطعات خوشنویسی وی نیز که در این پژوهش توسط نگارنده جمع‌آوری و عکاسی شده است، 28 قطعه می‌باشند. نتایج حاصل از بررسی آثار این هنرمند مشخص‌شدن چند ویژگی بارز در آثار وی است ازجمله:1. استفاده از چند نوع خط در یک قطعه؛ 2. استفاده از نقطه‌های گرد؛ 3. اتصالات حروف و ابداع ترکیب‌های مختلف برای کلمات؛ 4. تغییر اندازه قلم در یک قطعه و یا یک جمله؛ 5.کم کردن وجۀ ادبی اثر و پرداختن به وجه بصری آن؛ 6. استفاده از تزئینات در داخل قطعه و کتیبه.
اهداف پژوهش:

شناخت ویژگی‌های خوشنویسی ملک‌محمد قزوینی.
شناسایی الگوهای نوآورانه در خوشنویسی.

سؤالات پژوهش:

ویژگی‌های خوشنویسی ملک‌محمد قزوینی چیست؟
الگوهای نوآورانه در خوشنویسی این هنرمند کدام است؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of features and innovation of Qajarid artist's works Malekmohammad Qazvini.

نویسندگان [English]

  • Khadije Abbasi 1
  • Abutorab Ahmadpanah 2
1 Master student in graphics, faculty of art, Semnan University, Semnan, Iran
2 Assistant Professor in Graphics, Faculty of Art and Architecture, Tehran Tarbiat Moddares University, Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar calligraphy
  • calligraphy in Qazvin
  • Malek Mohammad Qazvini
  • innovations in calligraphy

مراجع

قرآن کریم. (1377). ترجمه: مهدی الهی قمشه‌ای، تهران، نشر پرتو.
بیانی، مهدی. (1363). احوال و آثار خوشنویسان، جلد سوم و چهارم، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی.
خلیلی، ناصر. (1378). هنر قلم، تحول و تنوع در خوشنویسی اسلامی، پیام بهتاش، جلد پنجم، تهران: نشر کارنگ، همکاری‌ دانشگاه‌ آکسفورد و نشر آزیموت‌ و بنیاد نور
دبیر سیاقی، سید محمد. (1381). سیر بنای تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای آن، چاپ اول. قزوین. اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین با همکاری حدیث امروز.
راهجیری، علی. (1340). تاریخ مختصر خط و سیر تحول خوشنویسی در ایران، تهران: انتشارات عماد.
فضائلی، حبیب‌الله. (1362). اطلس خط. چاپ دوم، اصفهان: انتشارات مشعل اصفهان.
کلک مستی، اداره ارشاد میراث فرهنگی قزوین.
گلریز، سید محمد علی. (1368). مینودر یا باب الجنه قزوین، جلد دوم، قزوین: انتشارات طه با همکاری مرکز نشر میراث قزوین، شهریور.
مهدی‌زاده، مصطفی و رزاقی، حسین. (1369). منتخبی از مرقعات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد: آستان قدس.
یساولی، جواد. (1360). پیدایش و سیر تحول خط، چاپ دوم، تهران: انتشارات یساولی.
یساولی، جواد. (1359). مرقعات خط، تهران: انتشارات یساولی.
www.mashqeeshq.ir
www.aftabir.com
www.payaneh_marakez.com
www.anjomanke.com

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار