مقایسه اشعار انتقادی حافظ و اندیشه انتقادی هابرماس در تطبیق با رویکرد انتقادی در نقاشی معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک ، ایران.

10.22034/ias.2023.414559.2281

چکیده

بررسی و تحلیل گفتمان انتقادی یکی از روش‏ها و شیوه‏های نوین در نقد آثار ادبی است. از آنجایی که این نوع روش، روشی بینارشته‏ای و جامع است، می‏تواند به‌صورت علمی و دقیق، بسیاری از مؤلفه‏های اندیشه و دیدگاه شاعران، نویسندگان و نظریه‌پردازان را تبیین و تحلیل کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و استعانت از مباحث رویکرد انتقادی، بر آن است تا اندیشه و جهان‌بینی انتقادی حافظ شیرازی به عنوان شاعر شرقی و کلاسیک را در تطابق با آراء یورگن هابرماس، نظریه‌پرداز غربی عصر جدید، در چهارچوبی علمی به مخاطب ارائه و اندیشه انتقادی حافظ را با نظریه عقلانیت، کنش ارتباطی و بحران مشروعیت هابرماس با رویکرد انتقادی در نقاشی معاصر مقایسه نماید و در نهایت جامعۀ آرمانی مورد نظر آن‌ها را مورد بررسی و انطباق قرار دهد. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد مهم‌ترین وجه اشتراک حافظ به‌عنوان شاعر شرقی و هابرماس به‌عنوان نظریه‌پرداز غربی معاصر این است که هر دو مصلح اجتماعی‏اند و اصلی‏ترین ابزار آن‌ها که توانسته‏اند پیام خود را به مخاطب خود برسانند، زبان است.
اهداف پژوهش:

ارزیابی زبان و اندیشه حافظ براساس نظریه عقلانیت و کنش ارتباطی هابرماس و رویکرد انتقادی در نقاشی معاصر.
میزان قرابت اندیشه و تفکر یک شاعر برجسته ایرانی با یک اندیشمند غربی.

سؤالات پژوهش:

اساس ارتباط اندیشه حافظ و هابرماس و رویکرد انتقادی در نقاشی معاصر بر چه اصلی استوار است؟
فصل مشترک اندیشه‏های حافظ و هابرماس و رویکرد انتقادی در نقاشی معاصر بر چه محوری نهاده شده است؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison of Hafez's critical poems and Habermas's critical thought in matching with the critical approach in contemporary painting

نویسندگان [English]

  • Karim Nasrollahi 1
  • Shahrokh Hekmat 2
  • Mohsen Izadiyar 3
1 PhD student of Persian language and literature, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical thinking
  • Jurgen Habermas
  • Hafez Shirazi
  • contemporary painting
  • rationality and communicative action

مراجع

احمدی، بابک. (1380). مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: مرکز.
پورنامداریان، تقی. (1382). گمشده لب دریا، تهران: سخن.
پیوزی، مایکل. (1379). یورگن هابرماس، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.
ترنس، والتر. (1386). وجود و نظریه شناخت، ترجمه عزیزالله افشار، تهران: حکمت.
تنهایی، حسین ابوالحسن. (1389). درآمدی بر مکاتب و نظریه‏های جامعه‏شناسی، تهران: بهمن برنا.
جمشیدی، محمدحسین. (1380). نظریه عدالت از دیدگاه امام خمینی، فارابی و شهید صدر، تهران: عروج.
حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد. (1386). دیوان حافظ، به کوشش غنی و قزوینی، تهران: یزدانی.
خرمشاهی، بهاء‏الدین. (1393). حافظ‌نامه، 2جلدی، تهران: علمی و فرهنگی.
زرین‏کوب، عبدالحسین. (1387). از کوچه رندان، تهران: امیرکبیر.
ساعی، علی. (1392). عقلانیت دانش علمی، روش‏شناسی انتقادی، تهران: آگه.
کرایب، یان. (1386). نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، ترجمه: عباس مخبر، تهران: آگه.
کیویستو، پیتر. (1380). اندیشه‏های بنیادی در جامعه‏شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی.
نوذری، حسینعلی. (1381). بازخوانی هابرماس، تهران: چشمه.
وایت، استیون. (1380). نوشته‏های اخیر هابرماس؛ خرد، عدالت و نوگرایی، ترجمه: محمد حریری اکبری، تهران: قطره.
هابرماس، یورگن. (1377). نظریه کنش ارتباطی، ترجمه کمال پولادی، تهران: مرکز.
هابرماس، یورگن. (1392الف). دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، ترجمه: جمال محمدی، تهران: افکار.
هندال، پتر. (1381). یورگن هابرماس؛ سیطره عمومی، ترجمه: هاله لاجوردی، تهران: ارغنون.
هولاب، رابرت. (1381). یورگن هابرماس؛ نقد در حوزه عمومی، ترجمه: حسین بشیریه، تهران: نی.
افراسیابی، غلامرضا. (1377). «فلسفه آفرینش در شعر حافظ»، ادبستان، شماره 20، 43-36.
پورجوادی، نصرالله. (1366). «در عقل دکارتی و جنون نیشابوری»، نشر دانش، شماره 3، 5-2.
توانا، محمدعلی. (1390). «نظریه انتقادی یورگن هابرماس: نمونه‌ای از تفکر میان رشته‌ای در عصر حاضر»، مطالعات میان رشته‏ای در علوم انسانی، شماره 4، 91-116.
حریری اکبری، محمد. (1383). «اندیشه‌های یورگن هابرماس»، علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره 1، شماره 1، 1-32.  
طاهری، محبوبه و همکاران. (1399). «واکاوی نظریه انقتقادی در گفتمان هنر اجتماعی-سیاسی پست‌مدرن». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره25، ش1، 16-5.
طاهری، محبوبه؛ افضل طوسی، عفت‌السادات و نوذری، حسینعلی. (1401). «بازتعریف عدالت اجتماعی در هنر پست مدرن با رویکرد انتقادی مطالعات فرهنگی (مطالعات موردی چیدمان شیبلث و پرفرمنس تنش درونی». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره27، ش1، 28-17.
قربان‌نژاد، مهدیه؛ حسینی، سیدرضا. (1401). «تحلیل کارکرد اسطوره‌های نوین در نقاشی معاصر ایران: مطالعه موردی آثار بحمن محصص، علی‌اکبر صادقی، محمود سبزی، مهران صابر». رهپویه‌های هنر تجسمی، دوره5، ش3، 18-5.
نژادمحمد، وحید. (1397). «خوانشی نو از تلفیق مضامین اسطوره‏ای و عرفانی نزد حافظ شیرازی و آندره ژید»، فصلنامه پژوهش‏های ادبیات تطبیقی. دوره 6، شماره 1، 186-153.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار