شخصی‌سازی در مجتمع‌های مسکونی حداقلی و بازتاب آن در تحولات کالبدی معماری آنها (نمونه موردی: مجتمع‌های مسکونی مهر زیتون شهر پردیس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 استاد معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.22034/ias.2023.387268.2169

چکیده

شخصی‌سازی در مسکن، یعنی ساکنین قادر باشند به طریقی مُهر خود را بر آن مکان بزنند و آن را متعلق به خود و شخصی نمایند. طراحی مسکن به‌صورت انبوه در قالب مجتمع‌های مسکونی (مانند طرح مسکن مهر)، معمولاً تنزل در کیفیت هویت اختصاصی واحدهای مسکونی را به همراه دارد. درصورتی‌که در عین وجود کمینگی فضایی، تلاش برای غنای کیفی و ایجاد مکانی باهویت صورت نگیرد، ساکنین در ارتباط خود با مکان (خانه)، دچار مشکل می‌شوند و رابطه پایدار مکان - انسان شکل نخواهد گرفت. لذا دغدغه‌مند بودن طراحان، سازندگان، مسئولان و کاربران (ساکنین)، دررابطه‌با خلق مجتمع‌های مسکونی ضروری و مهم هست. با انتخاب نمونه موردی (مجتمع مسکن مهر زیتون در شهر جدید پردیس)، مطالعه میدانی با شیوه پرسه‌زنی، مشارکت فعال و گفت‌وگو با ساکنین انجام شد. رویکرد جمع‌آوری داده‌ها، نگرش‌سنجی از ساکنین و شیوه آن، پرسش‌نامه با سؤالات بسته (طیف لیکرت) و باز بود. اندازه جامعه آماری، 378 واحد مسکونی دارای سکونت بود که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 190 واحد مسکونی به‌عنوان جامعه نمونه انتخاب شد. به‌منظور تحلیل داده‌ها، از سنجش فراوانی و روابط همبستگی پیرسون با کمک نرم‌افزار تحلیلی spss استفاده شد.کم‌ترین میزان رضایت ساکنین مربوط به همسانی شکل واحدها (0.7) و ابعاد فضاها (1.2) و بیشترین دغدغه شخصی‌سازی مربوط به تغییر ابعاد فضاها (4.3) و تغییر و زیباسازی بلوک (3.3) بوده است. آزمون‌های همبستگی پیرسون نشان می‌دهد هرچه از فضاهای عمومی‌تر به فضاهای خصوصی‌تر می‌رسیم، دغدغۀ ذهنی و تمایل به مشارکت برای تغییر و شخصی‌سازی افزایش می‌یابد. در فضاهای عمومی (فضای باز و لابی) میزان مشارکت در شخصی‌سازی، تابعی از میزان رضایت افراد از فضاها و بسیار کم است؛ در واقع جاذبه فضا، آنان را به مشارکت وامی‌دارد. این درحالیست که در فضاهای خصوصی (داخل واحدها)، علی‌رغم نارضایتی زیاد از خانه، ساکنین تمایل زیادی به ایجاد تغییرات شخصی در محیط داشته‌اند.
اهداف پژوهش:

تبیین نسبت هویت و شخصی‌سازی در مجتمع‌های مسکونی حداقلی.
تعیین پیامدهای شخصی‌سازی در مجتمع‌های مسکونی حداقلی.

سؤالات پژوهش:

نسبت هویت و شخصی‌سازی در مجتمع‌های مسکونی حداقلی چگونه است؟
پیامدهای شخصی‌سازی در مجتمع‌های مسکونی حداقلی چیست؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Personalization in minimal residential complexes and its reflection in the physical changes of their architecture (Case example: Mehr Zaytoun residential complexes in Pardis city)

نویسندگان [English]

  • Motahareh Soroush 1
  • Mohammad Reza Bemanian 2
1 Student of PhD in Architecture, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Professor of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Personalization in housing means that the residents are able to put their own stamp on the place and make it their own and personal. The approach of data collection was the attitude measurement of the residents and its method was a questionnaire with closed (Likert scale) and open questions. The size of the statistical population was 378 inhabited residential units, and using Cochran's formula, 190 residential units were selected as a sample community. In order to analyze the data, frequency and Pearson's correlation were used with the help of spss analysis software. The lowest level of satisfaction of the residents is related to the similarity of the shape of the units (0.7) and the dimensions of the spaces (1.2) and the most personalization concern is related to the change The dimensions of the spaces were (4.3) and the change and beautification of the block was (3.3). Pearson's correlation tests show that as we move from more public spaces to more private spaces, the mental concern and willingness to participate for change and personalization increases. In public spaces (open spaces and lobbies), the level of participation in personalization is a function of people's satisfaction with the spaces and is very low; In fact, the attraction of space prompts them to participate. This is despite the fact that in private spaces (inside the units), despite the high dissatisfaction with the house, the residents have a great desire to make personal changes in the environment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing
  • identity
  • personalization
  • extended self
  • readability

مراجع

الکساندر، کریستوفر. (1386). معماری و راز جاودانگی، راه بی‌زمان ساختن، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
بنتلی، ای ین. (1382). محیط‌های پاسخ‌ده، کتاب راهنمای طراحان شهری، ترجمه: مصطفی بهزادفر، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
بمانیان، محمدرضا؛ غلامی رستم، نسیم و رحمت‌پناه، جنت. (1389). «عناصر هویت‌ساز در معماری سنتی خانه‌های ایرانی، نمونه موردی: خانه رسولیان یزد»، دوفصلنامه مطالعات هنر اسلامی، دوره 7، شماره 13، 33.
سجادی قائم‌مقامی، پروین سادات؛ پوردیهیمی، شهرام و ضرغامی، اسماعیل. (1389). «اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی از دید جامعه صاحب‌نظران و متخصصان ایرانی»، صفه، شماره 51، 22.
شوئنوئر، نوربرت. (1389). مسکن، حومه و شهر، ترجمه: شهرام پور دیهیمی، تهران: انتشارات روزنه.
عینی‌فر، علیرضا. (1379). «عوامل انسانی- محیطی مؤثر در طراحی مجموعه‌های مسکونی، نشریه هنرهای زیبا، شماره 8، 66.
قطبی، علی‌اکبر. (1387). «مفهوم هویت و معماری امروز ایران». آینه خیال، شماره 10، 14.
لینچ، کوین. (1381). سیمای شهر، ترجمه: منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مدنی، رامین و شفایی، مینو. (1392). «راهکارهای طراحی عرصه میانه با رویکرد جبران‌سازی مسکن حداقل در ایران»، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 11، 1.
میر مقتدایی، مهتا. (1383). «معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها»، هنرهای زیبا، شماره 19، 12.                                                                                                                                                   
نور برگ شولتز، کریستین. (1381). معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمه: علیرضا سید احمدیان، تهران: مؤسسه معمار – نشر.
هال، استوارت. (1382). «رمزگذاری و رمزگشایی». در سایمون دیو رینگ، مطالعات فرهنگی (مجموعه مقالات)،  ترجمه: نیما ملک‌محمدی و شهریار وقفی‌پور، تهران: نشر تلخون.
Barbara B. Brown and Carol M. Werner. (1985). "Social Cohesiveness, Territoriality, and Holiday Decorations: The influence of Cul-de-Sacs", Environment and behavior, vol.17, No.5.
M. Korpela. (1989). "Plan-Identity as a product of Environmental Self-Regulation", Journal of Environmental Psychology, Vol.9, No.3.
R.B. Hull IV. (1992). "Image Congruity, Place Attachment and Community Design", Journal of Architecture and Planning, Vol.9, No.3.
Rapoport, A. (1969). House Form and Culture, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.
Russell W. Belk. (1988). "Possessions and the Extended Self", Journal of Consumer Research, Vol.15, No.2.
So. Gur and O. Enon. (1990). "The Changing Socio-Spatial Aspects of Neighborhoods and Their Design Implications, Ankara, IAPS-METU, vol.5.
Woodward, K. (2003). Understanding Identity, Hodder Arnold, London, UK.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار